Neurale correlaten van fonologisch bewustzijn en beginnende geletterdheid.

In Nederland heeft bijna negen procent van alle kinderen in het basisonderwijs
een leesstoornis. Om inzicht te krijgen in de oorzaken en effecten van
leesstoornissen is het van essentieel belang te weten op welke manier het brein
leert gesproken en geschreven taal te verwerken. Met behulp van de nieuwe
inzichten kunnen zo effectievere programma*s voor de diagnostiek en behandeling
ontwikkeld worden. Wat zijn de neurale mechanismen die ten grondslag liggen aan
de ontwikkeling van luister- en leesvaardigheden? Ondanks een steeds grotere
consensus over de cognitieve en neuroanatomische componenten van het volwassen
taalsysteem is er op dit moment nog maar weinig bekend over hoe ons brein
gesproken en geschreven taal in eerste instantie leert te begrijpen. Dit
onderzoeksproject onderzoekt het ontstaan van plasticiteit in fonologische
representaties in het zich ontwikkelende brein als gevolg van training. We
zullen eerst de neurale systemen van fonologische verwerking identificeren en
daarna valideren. Vervolgens zullen we de neurale metingen gebruiken om de
relatie tussen de ontwikkeling van fonologisch bewustzijn en leesvaardigheden
te onderzoeken.

Inzicht te verkrijgen in de neurale mechanismen die ten grondslag liggen aan de
ontwikkeling van geletterdheid.

Het onderzoeksprogramma is verdeeld in drie sessies. Allereerst zullen we de
neurale basis van fonologisch bewustzijn onderzoeken in kinderen in groep twee
van het basisonderwijs die nog geen formele leeseducatie hebben ontvangen. Door
verschillende taken te gebruiken in combinatie met verschillende neurale maten
zullen we in staat zijn onderscheid te maken tussen de verschillende niveaus
van fonologische verwerking. Op de tweede plaats zullen we onderzoeken hoe en
in welke mate fonologische representaties veranderen onder invloed van een
geluid- en lettertraining. Tenslotte zullen we vaststellen tot op welke hoogte
neurale metingen van fonologisch bewustzijn, gemeten in kinderen die nog geen
formele leeseducatie hebben ontvangen, een voorspellende waarde hebben ten
opzichte van hun latere voortgang in het proces van het leren lezen. Op deze
manier zullen we in staat zijn de neurale veranderingen in fonologische
representaties, die ontstaan door enerzijds een specifieke training en
anderzijds onderwijs en ontwikkeling, te volgen .

Een derde van de kinderen zal een orthografische training ontvangen en een derde een fonologische training. Beide trainingen zullen geïmplementeerd worden in een computerprogramma en vergeleken worden met een controle groep die een computerspel spelen waarin geen taaltraining voorkomt. De kinderen zullen zorgvuldig over de verschillende trainingscondities verdeeld worden met in acht name van hun prestatie niveaus en ontwikkelingsprofielen. Op deze manier zullen de trainingsresultaten niet beïnvloed worden door de individuele verschillen tussen de kinderen. De training zal plaatsvinden gedurende twaalf sessies van elk een uur die verspreid zullen zijn over een maand.

Er zijn geen risico*s verbonden aan dit onderzoek. De belasting voor de
kinderen is minimaal. Het EEG zal worden opgenomen met behulp van ActiCap
elektrodesets. Deze caps zijn gemakkelijk toe te passen en speciaal geschikt
voor het testen van kinderen. De EEG meting zal plaatsvinden in een speciaal
voor kinderen ingerichte bus waardoor het mogelijk is de kinderen thuis of op
school te testen waardoor de belasting nog lager wordt. Momenteel worden zowel
de bus als de ActiCap elektroden met veel succes gebruikt door onderzoekers van
het Behavioural Science Institute en het F. C. Donders Centre for Cognitive
Neuroimaging bij de EEG opnamen van schoolgaande kinderen en kinderen met
cerebrale palsie. De experimentele taken zijn speciaal voor de kinderen opgezet
zodat ze gemakkelijk door hen uit te voeren zijn om de cognitieve belasting zo
laag mogelijk te houden. De kinderen kunnen daarnaast ook ontspannen en spelen
in veelvoorkomende pauzes in het onderzoek.