Het toepasbaar maken van de cursus *op zoek naar zin* voor de doelgroep ouderen met een psychiatrische achtergrond. Een nieuwe methodiek rond het levensverhaal ter verbetering van de kwaliteit van leven van ouderen met een psychiatrische achtergrond.

Life review wordt beschouwd als een taak die vervuld moet worden gedurende de
laatste levensfase. Dit proces omvat twee belangrijke ontwikkelingsopgaven voor
ouderen, het oplossen van conflicten uit het verleden en de balans opmaken van
het eigen leven (Butler, 1963). Het doel van life review is te kunnen komen tot
een betekenisvol en bevredigend verhaal (Baltes & Staudinger, 1996) over het
eigen leven en tot integriteit in de laatste fase van Erikson (1963) (Butler &
Lewis, 1974). De kracht van het life review ligt in het vermogen de
tevredenheid met het leven, psychologisch welbevinden en het zelfvertrouwen te
verbeteren (Butler, 2002).
Life review is bij de meeste mensen een natuurlijk proces. Sommige mensen
hebben hier echter hulp bij nodig. Zij redden het niet op eigen kracht en lopen
daarmee het risico een depressie te krijgen. Om deze mensen te ondersteunen bij
de genoemde ontwikkelingsopgaven heeft het Trimbos-instituut de cursus *Op zoek
naar zin* ontwikkeld. Doelstelling van de cursus is dat de deelnemers door het
maken van een levensverhaal zich kunnen verzoenen met het leven zoals het
gelopen is en van daaruit een nieuw perspectief op de toekomst krijgen.
Onbekend is in hoeverre deze methodiek toepasbaar is bij ouderen met een
psychiatrische achtergrond, in ieder geval zullen er aanpassingen van de cursus
nodig zijn.
Met ouderen met een psychiatrische achtergrond worden ouderen bedoeld die een
langdurige psychiatrische stoornis hebben en daardoor blijvend gehandicapt
zijn. Uit onderzoek bij de doelgroep blijkt dat zij een slechte kwaliteit van
leven ervaren op de levensdomeinen die met de ouderdom samenhangen (Depla,
Graaf, de & Heeren, 2005). Uit deze bevindingen zou opgemaakt kunnen worden dat
bij deze groep ouderen de ontwikkelingsopgaven van de ouderdom niet of niet
succesvol doorlopen zijn en er geen sprake is van integriteit. Mede hierdoor is
de verwachting dat deze groep in het bijzonder ondersteuning nodig heeft bij
het life review proces. Het leven van deze groep ouderen is vaak niet gelopen
zoals gewenst en is op het eerste gezicht een *optelsom van mislukkelingen*,
hetgeen het extra moeilijk maakt om je ermee te verzoenen.

Dit project stelt zich tot doel een rehabilitatiemethodiek te ontwikkelen die
ouderen met een psychiatrische achtergrond ondersteunt bij de genoemde
ontwikkelingsopgaven. Doelstelling van deze studie is de cursus *Op zoek naar
zin* toepasbaar te maken en een plaats te geven in de rehabilitatie voor
ouderen met een psychiatrische achtergrond

De studie bestaat uit 3 onderdelen:
1. De aanpassing van de cursus *op zoek naar zin* voor de doelgroep ouderen met
een psychiatrische achtergrond
2. Proef implementatie van de cursus in de intramurale geestelijke
gezondheidszorg voor ouderen
3. Evaluatieonderzoek
Alleen onderdeel 3 zal hier worden toegelicht.
Het evaluatieonderzoek volgt een pretest-posttest design met een voormeting
(interview) de week voor het begin van de cursus en een nameting (interview) de
week na het eind van de cursus.

De cursus >op zoek naar zin> is een cursus rond het eigen levensverhaal voor ouderen met een psychiatrische achtergrond. Deze cursus bestaat uit 12 bijeenkomsten van anderhalf uur in een groep van maximaal 8 personen. Iedere bijeenkomst wordt er een ander thema behandeld. Deze cursus is een aangepaste versie van de cursus >op zoek naar zin> voor ouderen met depressieve klachten, ontwikkeld door het Trimbos-instituut. In deze interventie wordt gebruik gemaakt van de reminiscentie en life review methodiek. De groepsinterventie volgt een stapsgewijze opbouw en is gestructureerd aan de hand van leerdoelen en oefeningen. Iedere bijeenkomst komt er een ander thema aan bod.

Na het instemmen met het onderzoek moet de cliënt twee keer een interview
hebben, te weten bij de voor- en nameting. Deze interviews duren maximaal één
uur. Voor het volgen van de interventie, de cursus *Op zoek naar zin* is een
tijdsinvestering van 12 keer anderhalf uur, in totaal 18 uur gedurende 12 weken
gemoeid.

We verwachten dat de interventie (cursus) het welbevinden van de deelnemende
cliënten zal verbeteren. Ook verwachten we dat de cliënten graag zullen
deelnemen aan de cursus omdat er weinig interventies beschikbaar zijn voor deze
doelgroep.

De cursusinterventie is eerder gebruikt en onderzocht in andere oudere
doelgroepen waarvan geen bijwerkingen of nadelige gevolgen bekend zijn.

Een mogelijke belasting voor de client vormt het geconfronteerd worden met
onprettige herinneringen uit het verleden een extra belasting voor de client,
die vaak een lang verleden van psychiatrische problematiek heeft. Om die reden
kozen we voor cursusbegeleiders die als hulpverlener werkzaam zijn binnen de
instelling. Zij kunnen de cliënt verwijzen naar hun eigen behandelaar indien
nodig. Bovendien kan deelname aan het onderzoek op elk gewenst moment worden
afgebroken.