COPD-C; COPD polikliniek op verzoek.

COPD (chronisch obstructieve longziekte) is een chronische aandoening waarvan
de prevalentie de komende jaren zal toenemen. Oorzaken hiervoor zijn de
vergrijzing en toename van het aantal rokende vrouwen.

Patiënten met COPD vormen de grootste patiëntengroep bij de longarts. Op de
polikliniek longziekten valt reeds nu al een dusdanige toename van het aantal
nieuwe en controlepatiënten waar te nemen, dat het de capaciteit van de
polikliniek dreigt te overstijgen. Oplossingen hiervoor zijn taakherschikking
binnen de zorg bv. door substitutie van zorgverlener (specialist door
verpleegkundige), grotere intervallen tussen reguliere controles of ontslag uit
controle in de tweede lijn. Het eerste lost het fysieke probleem van gebrek aan
ruimte niet op, het derde is een tijdelijke oplossing. COPD is een complexe
systeemaandoening, waarbij, zeker in een verdergevorderd stadium,
multidisciplinaire en specialistische expertise onontbeerlijk is.

Over de optimale controlefrequentie van patiënten met COPD is niets bekend.
COPD is een ziekte waarvan de activiteit en de klachten in de loop van de tijd
fluctueren. Bij reguliere controles op gezette tijden bestaat de kans dat
patiënten in stabiele situaties gezien worden, en niet op die momenten dat
medische zorg juist wel nodig is. Op deze manier wordt de capaciteit van de
polikliniek inefficiënt gebruikt en ontstaat bij patiënt en huisarts mogelijk
het idee dat specialistische controle bij COPD weinig bijdraagt.

Bij patiënten met andere chronische aandoeningen als reumatoïde arthritis en
bepaalde inflammatoire darmaandoeningen werd aangetoond dat 'on demand '
spreekuren, geïnitieerd door patiënten, veilig, kosteneffectief en tot minder
zorgconsumptie leidden in vergelijking met standaard poliklinische controle.

Voor COPD is dit niet onderzocht.

Kijken naar de effectiviteit van 'on demand' poliklinieken; het nagaan of 'on
demand' polibezoeken in plaats van vaste controleafspraken bij patiënten met
COPD zullen leiden tot:
-minder poli-afspraken.
-minder zorgconsumptie.
-gelijkblijvende patiënttevredenheid.
-gelijkblijvende kwaliteit van leven.

Gedurende 1 jaar zullen 396 COPD patiënten, minimaal GOLD II en ouder dan 40
jaar gerecruteerd worden volgens informed consent op de polikliniek
longziekten. Alle deelnemende patiënten zullen 2 jaar vervolgd worden. Derhalve
is de totale duur van het project 3 jaar. De deelnemende patiënten zullen met
behulp van een computerminimisatieprogramma gerandomiseerd worden tussen
reguliere controles (de controlegroep) en de on demand-groep (experimentele
groep). De laatste groep wordt in principe 1 keer/jaar gecontroleerd, en zo
nodig op verzoek van de patiënt.

Inclusie criteria zijn COPD patiënten minimaal GOLD II (FEV1 < 70%voorspeld,
FEV1/VC ratio <70%), leeftijd > 40 jaar, rookhistorie > 10 'pack years' en
'informed consent'. Exclusie criteria zijn een significante of instabiele
comorbiditeit, voorgeschiedenis met asthma, drug of alcoholmisbruik, onvermogen
vragenlijsten in te vullen, eerdere randomisatie of een afwijkende X thorax met
bevindingen anders dan een COPD beeld.

Deelnemende patiënten zullen gerandomiseerd worden met een gelijke verdeling
over beide groepen wat betreft de volgende factoren; geslacht, leeftijd (< 70
jaar of >= 70 jaar) en de voorspelde geforceerde eindexpiratoire 1 seconde
waarde (FEV1< 40% voorspeld >= FEV1).

De reguliere poliklinische controlepatiënten worden in intervallen gezien
variërend van weken tot een jaar. De 'on demand' patiënten zullen standaard
eenmaal per jaar gezien worden en ook op verzoek van de patiënt.

Gedurende de follow up van 2 jaar wordt de medische consumptie bijgehouden.
Dit beslaat bezoeken naar huisarts, EHBO of longarts, ziekenhuisopnames en
antibioticakuren voor bovenste luchtweginfecties.

De kwaliteit van leven zal gemeten worden met 6 maandelijkse enquetes:
St. George respiratory vragenlijst (SGRQ), SF-36-score (short form health
survey) en klinische COPD vragenlijst(CCQ). Na voltooiing van de studie zal er
tenslotte ook een patiënt-tevredenheidsenquete gehouden worden.

COPD patiënten met minimaal GOLD II en ouder dan 40 jaar op de reguliere polikliniek longziekten zullen gezien worden op de on 'demand' polikliniek; minimaal eenmaal per jaar en op verzoek van de patiënt.

De voordelen zouden kunnen bestaan uit een veilige poliklinische opzet met een
vergelijkbare kwaliteit van leven als bij de reguliere controles, die bovendien
kosteneffectief is door een efficiënt gebruik van de polikliniek door patiënten
die tijdig aangeven wanneer ze gezien moeten worden door de longarts en niet
zoals voorheen bij een merendeel van de gevallen op momenten waarop zij stabiel
zijn. Dit zou de patiënttevredenheid kunnen doen toenemen. Het belangrijkste
nadeel is dat er een kleine groep mensen zal zijn waarbij het aan
ziekte-inzicht ontbreekt wat kan resulteren in vertraging van zorg. Een ander
nadeel zou kunnen zijn dat er een grotere rol is weggelegd voor de huisarts dan
nu het geval is (extra belasting).

De (extra) belasting bestaat uit het invullen van vragenlijsten omtrent de
kwaliteit van leven om de zes maanden (in totaal 15 vragenlijsten) met een
patiënttevredenheids-vragenlijst na afloop.