Neurale simulatie processen en inlevingsvermogen in autisme spectrum stoornissen

Autisme spectrum stoornissen zijn chronische neurobiologische
ontwikkelingsstoornissen die in de eerste levensjaren optreden. Het meest
beperkend en het meest bepalend voor autisme zijn de sociale tekorten. Deze
leiden tot een levenslange handicap in sociaal functioneren. Er is geen
genezende behandeling voor autisme en er is weinig bekend over de neurale en
cognitieve mechanismen die ten grondslag liggen aan de sociale tekorten.
Een verondersteld mechanisme voor sociale cognitie is simulatie.
Neurowetenschappelijke modellen voor simulatie stellen dat dezelfde neurale
structuren die betrokken zijn bij het verwerken van onze eigen
lichaamsgerelateerde ervaringen ook bijdragen aan het begrijpen van de
ervaringen en intenties van anderen. Dit idee wordt ondersteund door de
ontdekking van het spiegelneuronen systeem (gegrond in de
sensorische-motorische cortex) dat een link bewerkstelligt tussen ons en
anderen, aangezien het betrokken is bij het uitvoeren van acties of het ervaren
van emoties/sensaties, en bij het observeren van iemand anders die een actie
uitvoert of een emotie/sensatie ervaart. In overeenstemming hiermee hebben de
neurale structuren die doorgaans afwijkend zijn bij autisme inderdaad allemaal
(sociale) spiegel/simulatie capaciteiten, die eveneens dysfunctioneel zijn bij
autisme. Zodoende is recentelijk een spiegelneuronen-simulatie theorie voor
autisme geopperd, die stelt dat afwijkende simulatieprocessen, met name in het
spiegelneuronen systeem, ten grondslag liggen aan autisme.
Recente studies vonden ook aanwijzingen voor een visuo-tactiel spiegelneuronen
mechanisme in de somatosensorische cortex. Dit wordt actief wanneer iemand zelf
wordt aangeraakt en wanneer iemand ziet dat iets aangeraakt wordt. Verder is
aangetoond dat visuo-tactiele synaesthesie (een neurologische conditie waarbij
de observatie van een persoon die wordt aangeraakt leidt tot tactiele sensaties
op het eigen lichaam) gerelateerd is aan hyperactivatie in dit mechanisme en
dat deze vorm van synaesthesie correleert met een verhoogd vermogen zich in te
leven in de gevoelens van anderen. Deze bevindingen suggereren een essentiele
rol van dit mechanisme in sociale cognitie (bijvoorbeeld inlevingsvermogen) en
in de sociale cognitiestoornissen die bepalend zijn voor autisme. Een
visuo-tactiel spiegelneuronen mechansime is echter nog niet onderzocht in
autisme.

Het doel van deze studie is het onderzoeken van visuo-tactiele spiegelneuronen
in patienten met autisme, en de relatie tussen neurale tactiele
simulatieprocessen, inlevingsvermogen en ernst van de symptomen.
Op basis van de spiegelneuronen-simulatietheorie wordt verwacht dat patienten
met autsime een verminderde activatie in het visuo-tactiele spiegelneuronen
mechanisme laten zien tijdens de observatie van een persoon die wordt
aangeraakt, hetgeen duidt op dysfunctionele simulatieprocessen. Verder wordt
een correlatie verwacht tussen de mate waarin neurale tactiele
simulatieprocessen optreden, de ernst van de sociale klachten, en het vermogen
zich in te leven in de gevoelens van anderen.

Twintig patienten met een autisme spectrum stoornis (14-18 jaar oud) ondergaan
een functionele magnetische resonantie imaging (fMRI) scansessie, terwijl
tegelijkertijd korte video clips worden getoond waarin een persoon wordt
aangeraakt of juist niet. Ter vergelijking ondergaan ook 20 gezonde controle
proefpersonen dezelfde procedure. Een impliciete aandachtstaak vraagt de
deelnemers tijdens het scannen specifiek te bekijken of de persoon in de video
clip wel of niet wordt aangeraakt. Nadien worden de deelnemers enkele vragen
gesteld met betrekking tot de geobserveerde video clips en wordt hen gevraagd
een vragenlijst te beantwoorden die het inlevingsvermogen meet.

De duur van de fMRI scansessie is 50 minuten. Het beantwoorden van de
vragenlijst zal ongeveer een half uur in beslag nemen. Het onderzoek is niet
belastend voor de deelnemers. De gebruikte onderzoekstechnieken worden op grote
schaal toegepast in de neurowetenschappen, ook bij patienten met autisme, en
leveren op geen enkele denkbare manier risico op.