Een observationele gecontroleerde studie naar vaginale bloedstroom, seksueel functioneren, mictie en defecatie na radiotherapie aanvolgend op zenuwsparende radicale hysterectomie bij vroeg stadium cervixcarcinoom (FIGO IA2-IIA).

De primaire behandeling voor vrouwen met vroeg stadium (FIGO IA2-IIA) cervix
carcinoom is een radicale hysterectomie met pelviene lymfadenectomie (RHL). In
ongeveer eenderde van de vrouwen wordt de operatie gevolgd door postoperatieve
radiotherapie. Radiotherapie wordt toegepast indien het parametrium tumor
positief is of de snijvlakken (in het bijzonder het vaginale snijvlak)
positief zijn. Daarbij kan er rekening worden gehouden met tumor
karakteristieken (tumor grootte> 40 mm, invasie diepte > 15 mm en
lymfo-vasculaire invasie) om vrouwen postoperatieve radiotherapie te adviseren,
aangezien deze criteria voorspellers zijn slechtere prognose en de prognose
verbetert na uitwendige radiotherapie. Ondanks dat de resulaten met betrekking
tot overleving voor vroeg stadium cervix carcinoom redelijk goed zijn, is de
morbiditeit nog steeds een belangrijk issue. Naast onvruchtbaarheid door de
therapie, beinvloeden ook problemen met mictie, defecatie en seksualiteit de
kwaliteit van leven.

Bij de conventionele RHL raken de pelviene autonome zenuwen (in het bijzonder
de plexus hypogastricus) beschadigd. Dit resulteert in een gestoorde autonome
innervatie van de blaas, rectum en de bloedvaten in de vaginale wand. Hierdoor
ervaren patienten vaak diverse postoperatieve klachten met betrekking tot
seksueel functioneren, mictie en defecatie. Een deel van deze klachten wordt
verminderd door het verrichten van een zeuwgespaarde radicale hysterectomie
omdat daarbij de pelviene autonome zenuwen expliciet worden gespaard.
Radiotherapie veroorzaakt ook seksuele dysfunctie en vaginale veranderingen
door chronisch fibrotische veranderingen in het pelviene weefsel. Onderzoek bij
patiënten met rectum carcinoom heeft ook aangetoond dat preoperatieve
radiotherapie een significante risicofactor is voor een verlaagd algmeen
seksueel functioneren, zowel bij mannen als bij vrouwen. Na conventionele RHL,
zonder of in combinatie met radiotherapie, lijken diverse symptomen gerelateerd
aan seksuele dysfunctie de primaire bron te zijn van symtoom-geinduceerd
ongemak.

Een onderzoek van Pieterse et al naar zenuwsparende RHL heeft aangetoond dat
zenuwsparende RHL een minder gestoorde perfusie in respons op seksuele stimuli
bij patienten geeft, vergeleken bij patienten die waren behandeld door middel
van conventionele RHL. De vaginale perfusie na zenuwsparende RHL was
vergelijkbaar met vrouwen na normale hysterectomie en vrouwen zonder
hysterectomie. Het is nog niet duidelijk of het sparen van de pelviene autonome
zenuwen ook minder post-operatieve blaas- en defeactieklachten geeft.

Dit onderzoek bij vrouwen na een zenuwgespaarde radicale hysterectomie met
post-operatieve radiotherapie maakt het mogelijk om te beoordelen wat de
respectievelijke impact is van de operatie en de post-operatieve radiotherapie.
Op deze manier kan van toekomstige behandelschema's worden beoordeeld wat de
potentiële invloed is op seksuologisch functioneren, blaas- en darmfunctie.

In dit gecontroleerde (de proefpersonen uit P05-095 functioneren als
controlegroepen) observationele onderzoek worden de effecten van radiotherapie
na zenuwgespaarde radicale hysterectomie bij vroeg stadium cervix carcinoom op
seksueel functioneren, mictie en defecatie geevalueerd met gebruik van VPA
(Vaginal Pulse Amplitude) metingen en gevalideerde vragenlijsten.

Hypothese:
Externe radiotherapie na zenuwgespaarde radicale hysterectomie zal de
vermindering van de ernst van de bekende klachten betreffende seksueel
functioneren, mictie en defecatie zoals gezien na de zenuwgespaarde operatie in
vergelijking met de conventionele radicale hysterectomie te niet doen.

Het betreft een observationele gecontroleerde studie met gebruik van
vragenlijsten en vaginale pulsatie amplitude (VPA) meting door middel van
vaginale fotoplethysmografie. Vrouwen die in het verleden een zenuwgespaarde
radicale hysterectomy met post-operatieve radiotherapie hebben ondergaan zullen
worden benaderd en gevraagd worden te participeren. Deelnemende vrouwen worden
allereerst gevraag drie gevalideerde vragenlijsten in te vullen. Deze
vragenlijsten zijn: EORTC QLQ-C30 (algemene kwaliteit van leven vragenlijst
voor kanker patienten), EORTC QLQ-CX24 (cervix carcinoom specifieke kwaliteit
van leven vragenlijst) en de Gynaecologic Leiden Questionnaire (specifieke
vragenlijst naar seksualiteit en bekkenbodemprobelematiek, gevalideerd voor
vrouwen na een radicale uterusextirpatie in verband met vroeg stadium
cervixcarcinoom). Er is toestemming van de copyright houdende instanties om de
vragenlijsten te gebruiken. Daarnaast wordt er een VPA meting uitgevoerd om de
vaginale respons tijdens seksuele opwinding te meten.

De uitkomsten van zowel de vragenlijsten als de VPA meting zullen worden
vergeleken voor de vrouwen na een conventionele radicale hysterectomie zonder
post-operatieve radiotherapie, vrouwen na een gewone hysterectomie en gezonde
controles (onderzoeksgroepen uit P05-095).

De patient zal eenmaal een bezoek af moet leggen in het LUMC. Tijdens het
eerste deel van dit bezoek zal er allereerst informed consent worden verkregen
middels een toestemmingsformulier. De deelnemer vult vervolgens de
vragenlijsten in zoals boven beschreven. Hierna zal de onderzoeker uitgebreid
uitleg geven over de procedure van de vaginale fotoplethysmografie. Zij zal ook
de gebruikte meetinstrumenten laten zien en hier uitleg bij geven.

Het tweede deel van het bezoek omvat het experimentele onderdeel waarbij de
seksuele opwinding wordt gemeten door middel van vaginale fotoplethysmofragie
tijdens neutrale en erotische filmfragmenten. Na deze experimentele procedure
zal een kort exit-interview worden verricht.

Het kan zijn sommige onderdelen van het onderzoek als niet prettig zal worden
ervaren, zoals het kijken naar een erotisch filmfragment of het inbrengen van
het meetinstrumentje. De kans op pijn bij het inbrengen van het
meetinstrumentje wordt uiterst klein geacht, omdat het een klein instrument is
( vorm en grootte vergelijkbaar met een tampon), vervaardigd van glad
materiaal. Bovendien kan er glijmiddel gebruikt worden om het instrument in te
brengen. Proefpersonen kunnen op elk moment tijdens het experiment van verdere
deelname afzien en dan kan het experiment worden gestaakt.