Herprogrammering van myeloïde cellen in het kader van behandeling met radioactief jodium bij patiënten met niet-medullair schildkliercarcinoom

Niet-medullair schildkliercarcinoom is de meest voorkomende endocriene
maligniteit met een sterk toenemende incidentie. Voor veel patiënten met
schildklierkanker in een gevorderd stadium en slecht gedifferentieerde tumoren
zijn de behandelingsmogelijkheden beperkt en de prognose van patiënten met
tumoren in gevorderd stadium en gemetastaseerde ziekte blijft slecht. Om de
patiëntuitkomsten te verbeteren en nieuwe therapeutische doelwitten te
identificeren is het noodzakelijk om het gehele systeem van de pathofysiologie
van tumoren, in het bijzonder de complexe interactie tussen de maligne cellen
en andere cel types in de tumor, vooral immuun cellen, te begrijpen.
Tumor-geassocieerde macrofagen (TAMs), de meest dominante myeloïde populatie in
agressief schildkliercarcinoom, hebben een verstoord fenotype en bevorderen de
groei van tumoren. Ondanks de progressie in het begrijpen van de TAMs ontbreekt
een gedetailleerde karakterisering van verschillende TAM populaties en zijn de
mechanismen die de functionele polarisatie sturen grotendeels onbekend.
Radioactief jodium is een zeer effectieve therapie voor patiënten met
schildkliercarcinoom maar is minder effectief in patiënten met een gevorderd
stadium van de ziekte of gemetastaseerde ziekte.

Hypothese:
1. In schildkliercarcinoom in een gevorderd stadium zijn niet alleen
circulerende monocyten maar ook myeloide voorlopercellen in het beenmerg
functioneel geherprogrammeerd. Deze herprogrammering treedt op door
metabolieten die uit de tumor afkomstig zijn nog voordat de myeloide cellen
naar de tumor gerekruteerd zijn.
2. Door het immuun system aan tumor antigenen bloot te stellen, induceert
radioactief jodium mogelijk immunogene effecten door herprogrammering van zowel
TAMs in de tumor als ook circulerende monocyten naar een tumor suppressief
fenotype. Dit bevordert mogelijk de effecten van radioactief jodium. Daarnaast
zou dit in de toekomst verder onderzocht kunnen worden als basis voor
immuuntherpaie voor tumoren die ongevoelig zijn voor de conventionele
behandeling.

Primaire vraagstelling:
Het bepalen van transcriptionele, epigenetische en functionele herprogrammering
van TAMs, circulerende monocyten en myeloïde voorlopercellen in patiënten met
schildkliercarcinoom met actieve en gemetastaseerde ziekte. Het bepalen van het
effect van behandeling met radioactief jodium op de herprogrammering van
circulerende monocyten.

Secundaire vraagstelling:
Onderzoeken of de aanwezigheid van circulerende tumor cellen en veranderingen
in de concentraties van circulerende metabolieten geassocieerd zijn met de
functionele herprogrammering van immuun cellen.

door onderzoeker gestart, monocenter exploratief cross-sectioneel onderzoek dat
in het Radboudumc Nijmegen uitgevoerd wordt

Er zijn geen risico's verbonden aan deze studie. Bij de patiënten met
schildklierkanker en bij de patiënten met multinodulair struma zal 2-4 maal
(gespreid voor en na de behandeling) bloed worden afgenomen uit een ader in de
onderarm. Het gaat om ongeveer 60 ml bloed (6-8 buisjes) per keer. Daarnaast
zal bij de patiënten die een schildklieroperatie ondergaan, toestemming
gevraagd worden voor het afstaan van een klein stukje schildklierweefsel dat
verwijderd zal worden bij de operatie. Bij de patiënten die een
schildklieroperatie ondergaan zal ook toestemming gevraagd worden voor het
verrichten van een beenmergpunctie. Dit onderzoek wordt tijdens de operatie
uitgevoerd als de patiënt onder algehele narcose is. De patiënten zullen daar
niets van merken. De bloedafnames zullen zoveel mogelijk ingepland in
combinatie met de andere poliklinische afspraken van de patiënt en de
beenmergpunctie zal tijdens de door de behandelende arts ingeplande operatie
doorgevoerd worden. Hierbij zijn geen negatieve effecten te verwachten. Voor de
bloedafname gelden geen andere risico*s dan bij een normale bloedafname. De
hoeveelheid bloed die wordt afgenomen (± 60 ml) zorgt in principe niet voor
problemen.