Optimalisatie, werkingsmechanismen en voorspellers van het resultaat van licht therapie tegen depressieve stoornissen : een multicenter gerandomiseerde gecontroleerde trial

Lichttherapie (BLT) is een bewezen effectieve behandeling tegen depressieve
stoornissen (zowel unipolair als bipolair). Recente meta-analyses tonen aan dat
lichttherapie effectief depressieve symptomen vermindert binnen 5-7 dagen bij
ongeveer 60% van de patiënten met seizoensgebonden depressie, en bij 40% van
andere depressieve stoornissen. Deze effectiviteit is vergelijkbaar met die van
veelgebruikte farmacologische middelen, maar lichttherapie lijkt aanzienlijk
sneller te werken en tot minder bijwerkingen leiden. Optimalisatie van de
behandelstrategie, een beter begrip van de werkingsmechanismen en het
identificeren van kenmerken en gedragingen van de patiënt die de
behandelrespons kunnen voorspellen, zijn nodig om de effectiviteit en
bruikbaarheid van BLT in de klinische praktijk te vergroten en
gepersonaliseerde behandeling mogelijk te maken.

1) Onderzoeken of behandelingscontext en de toevoeging van chronotherapeutische
en sociale interventies de werkzaamheid van BLT verbeteren
2) Uitzoeken in hoeverre het resetten van de circadiane fase en de
veranderingen in slaapkwaliteit een rol spelen bij de effectiviteit van BLT
3) Identificeren welke patiëntkenmerken de uitkomst van de
lichttherapiebehandeling kunnen voorspellen.
4) Een hersenmodel ontwikkelen dat inzicht geeft in de effecten van BLT op
depressie

Dit onderzoek is een gerandomiseerde, multicenter, enkelblinde klinische
studie. We zullen drie behandelingsarmen vergelijken met verschillende
strategieën voor het toedienen van BLT. De ernst van de depressieve symptomen
zal worden beoordeeld aan het begin van het onderzoek en 1 week na de
behandeling door een clinicus die niet op de hoogte is van welke behandeling
iemand krijgt. Het circadiaans ritme zal worden in kaart gebracht met behulp
van actigrafie en het meten van de concentraties van melatonine in het
speeksel. De Experience Sampling Method (ESM) zal worden gebruikt om inzicht te
krijgen in de dynamiek van vitaliteit, slaap en affect tijdens de behandeling.
Voorspellers van de respons op de behandeling zullen worden gemeten aan het
begin van het onderzoek en omvatten klinische kenmerken, subjectieve en
objectieve metingen van slaap, circadiane parameters (DLMO en door
licht-geinduceerde melatonineonderdrukking) en lichtgerelateerd gedrag. Met
behulp van MRI zullen functionele en structurele breinveranderingen in kaart
worden gebracht.

In alle behandelingsarmen krijgen patiënten elke ochtend 10.000 lux BLT voor 30 minuten per dag gedurende 5 opeenvolgende dagen. De duur van de behandeling zal één, twee of drie weken zijn, afhankelijk van hoe snel de depressieve symptomen verdwijnen. Deelnemers worden gerandomiseerd over de volgende behandelarmen: 1) BLT in hun thuisomgeving, 2) BLT in een caféomgeving, begeleid door klinisch personeel en met bevordering van veranderingen in levensstijl en sociale interactie, 3) BLT in dezelfde behandelcontext als in behandelarm 2, maar aangevuld met een timings-strategie waarbij het slaap-waakpatroon van de proefpersoon wordt geoptimaliseerd en gestabiliseerd. Aanvullend dragen proefpersonen in deze arm 's avonds een bril met blauw licht filter.

Van ten minste 40% van de deelnemers wordt verwacht dat ze genezen van hun
depressieve episodes. In zeldzame gevallen kan de lichttherapie leiden tot
milde en kortdurende bijwerkingen, waaronder vermoeide ogen, hoofdpijn,
misselijkheid, prikkelbaarheid of agitatie. Een recente meta-analyse laat zien
dat het risico op het uitlokken van een manische episode gelijk is voor
lichttherapie en placebo (4.7%). We verwachten dat de voordelen groter zijn in
behandelingsarm 2 dan in behandelingsarm 1 en het grootst in behandelingsarm 3,
met evenveel bijwerkingen in elke behandelingsarm.