Online, door de verpleegkundige ondersteunde, oogscreening in de thuiszorg; implementatiestudie en economische evaluatie, vanuit een individueel, gezondheidszorg- en sociaal-politiek perspectief [iSCREEN-studie]

Het hebben van een ernstige visuele beperking of blindheid heeft een grote
impact op de kwaliteit van leven en maatschappelijke participatie van ouderen.
Slechtziendheid op oudere leeftijd kan leiden tot depressieve symptomen, vallen
en fracturen, waaronder tweede contralaterale heupfracturen. Slechtziendheid is
een van de belemmeringen voor toegang tot gezondheidsinformatie en een
belangrijke reden voor lage gezondheidsvaardigheden bij oudere volwassenen,
terwijl lage gezondheidsvaardigheden worden geassocieerd met hoge
ziekenhuisopnames en toegang tot spoedeisende hulp en mortaliteit. Een recente
cross-sectionele pilotstudie met een van de grootste thuiszorgorganisaties van
Nederland (Buurtzorg Nederland) toonde aan dat eenvoudige oogscreening door
wijkverpleegkundigen helpt bij het opsporen van oogklachten bij zelfstandig
wonende ouderen. Van alle patiënten had 20% een ernstige visuele beperking met
een gezichtsscherpte lager dan 8/24 van het beste oog. Daarnaast bleek van alle
patiënten die op basis van deze screening werden doorverwezen naar een
huisarts, opticien, optometrist of oogarts (ook 20% van de totale groep) dat
bijna de helft een ernstige visuele beperking had, terwijl anderen oogklachten
hadden die de scherpte in mindere mate hadden aangetast. In de meeste gevallen
konden oogklachten worden behandeld met een bril of staaroperatie, maar er
werden ook onbehandelbare oogziekten gevonden. Zonder oogscreening waren deze
klachten mogelijk niet opgespoord en zou behandeling niet zijn aangeboden. Het
aantal valpartijen was aanzienlijk hoger voor mensen met een visuele beperking
(52% vs. 38%), maar de potentiële gunstige resultaten van screening op visuele
uitkomsten of kwaliteit van leven werden niet onderzocht.

De kostenutiliteit en kosteneffectiviteit van oogscreening in de thuiszorg bij
het verminderen van oogklachten vanuit maatschappelijk perspectief en de
gevolgen voor de gezondheid worden gedurende 1 jaar onderzocht. Een cluster
randomized controlled trial (RCT), inclusief uitgebreide procesevaluatie, wordt
gecombineerd met een economische evaluatie. Dit geeft inzicht in de
incrementele kosten per extra patiënt met relevante voortgang in visuele
uitkomsten (dwz kosteneffectiviteitsanalyse, KEA) versus incrementele kosten
per gewonnen QALY (kosten-utiliteitsanalyse, CUA) in geval van oogscreening
plus zorg zoals gebruikelijk versus alleen gewone zorg.

Om inzicht te krijgen in het maatschappelijk draagvlak voor oogscreening wordt
de kosten-utiliteit en kosteneffectiviteit van verpleegkundige ondersteunde
online oogscreening in de thuiszorg bij het verminderen van oogklachten
onderzocht vanuit een maatschappelijk perspectief, inclusief de impact op de
lichamelijke en geestelijke gezondheid over een tijdsduur van 1 jaar. In
samenwerking met twee grote thuiszorgorganisaties wordt een cluster-RCT
uitgevoerd waarin de effecten van online screening onder begeleiding van
wijkverpleegkundigen bij patiënten thuis vergeleken worden met de reguliere
zorg, en waarin zowel de zorgkosten als de maatschappelijke kosten in kaart
worden gebracht. De studie omvat ook een procesevaluatie om de online
oogscreening te evalueren vanuit het perspectief van patiënten,
verpleegkundigen en thuiszorgorganisaties en verwijspartners die zullen
deelnemen aan de online oogscreening en de daaropvolgende interventie.

Naast de gebruikelijke zorg vindt er verpleegkundige geassisteerde oogscreening plaats met de Easee app, die is geïmplementeerd op de tablet of laptop van de wijkverpleegkundige. Deelnemers worden zo nodig en na beoordeling door een gecontracteerde optometrist doorverwezen.

Verwaarloosbaar risico. Deelnemers vormen een kwetsbare populatie (65+ die
thuiszorg krijgt voor gezondheidsproblemen) voor wie een interventie wordt
toegepast (oogscreening via de Easee-app, bijgestaan door de verpleegkundige).
Op basis van de resultaten van deze oogscreening kunnen zij worden doorverwezen
naar een opticien, optometrist of oogarts. Indien nodig, zullen er
pupilverwijdende druppels worden gebruikt voor het uitvoeren van het
optometrisch onderzoek op 12 maanden. Deze worden alleen gebruikt indien de
pupillen te nauw zijn om de ooglens goed te beoordelen of indien dit nodig is
om een goede fundusfoto te maken. Door het gebruik van deze druppels, kan het
zijn dat de proefpersoon een korte tijd wazig ziet, voornamelijk bij dichtbij
kijken. Ook kunnen de ogen gevoeliger zijn voor licht. Bij de meeste mensen
duurt het ongeveer 4-8 uur voordat de pupil weer de normale grootte heeft.