Verkenning van de effecten van Street Temptations op cognitieve vertekeningen en behandelmotivatie bij risicojongeren

Antisociaal en externaliserend probleemgedrag bij adolescenten is een algemeen
erkend probleem, dat het belang van adequate en effectieve behandeling
onderstreept om risicojongeren te helpen zich sociaal adequater te gedragen.
Cognitieve vertekeningen (bijvoorbeeld zelfcentrering en anderen de schuld
geven) spelen een centrale rol bij het initiëren en voortzetten van antisociaal
en externaliserend probleemgedrag. Daarom lijkt het van bijzonder belang om
binnen behandeling te focussen op mogelijkheden om deze vertekeningen aan te
pakken. Oefeningen met betrekking tot sociale perspectiefname kunnen deze
mogelijkheden bieden. Naast cognitieve vertekeningen vertonen risicojongeren
vaak een gebrek aan motivatie voor behandeling en gedragsverandering. Daarom is
ook aandacht voor behandelmotivatie nodig om een **behandelomgeving te creëren
waarin gedragsverandering daadwerkelijk kan worden bevorderd. Street
Temptations (ST) is een nieuw trainingsprogramma dat mogelijk in beide aspecten
kan voorzien door een primaire focus op mentaliseren, ook wel reflectief
functioneren genoemd. Een van de innovatieve aspecten van ST is het gebruik van
virtual reality (VR) om de therapeutische oefeningen te ondersteunen. Het
huidige onderzoeksproject zal worden uitgevoerd om een **eerste en grondige
verkenning te doen van de werkzaamheid van ST bij het verbeteren van cognitieve
vertekeningen en behandelmotivatie bij risicojongeren.

Het primaire doel is om te onderzoeken of deelname aan ST leidt tot een
verandering met betrekking tot cognitieve vertekeningen en behandelmotivatie
bij risicojongeren. Ten tweede zal worden geanalyseerd of participanten een
verschil laten zien in reflectief functioneren en sociale perspectiefname.
Daarnaast zal kwalitatieve data in de vorm van interviews worden verzameld om
de meningen en ervaringen van adolescenten en therapeuten met betrekking tot
het werken met ST en VR te analyseren, en om de mogelijke langetermijninvloed
van ST op latere behandeltrajecten te onderzoeken.

De effecten van ST zullen worden onderzocht door middel van een reeks
N=1-trials (Single-Case Experimental Design, SCED), aangevuld met een multiple
baseline. Er worden in totaal 18 deelnemers willekeurig toegewezen aan een van
de drie verschillende baselinecondities. Het verloop van de studie bestaat uit
drie fasen: fase A - baseline, fase B - interventie en fase C - follow-up.
Gedurende de verschillende fasen worden dagelijkse metingen op het gebied van
cognitieve vertekeningen en behandelmotivatie gedaan.

Alle participanten nemen deel aan de interventie Street Temptations (ST). ST is een trainingsprogramma dat uit 7 behandelsessies van 45-60 minuten bestaat. Door middel van praktische en dynamische oefeningen die gericht zijn op sociale perspectiefname, kunnen jongeren oefenen met mentaliserende vaardigheden. Een van de innovatieve aspecten van ST is het gebruik van VR-techniek om de oefeningen te ondersteunen. Adolescenten kijken een korte VR-video van een straatgevecht, of visualiseren een persoonlijke ervaring, om een scenario te schetsen en het gesprek te starten. De verschillende personages uit de VR-video worden binnen de interventie gebruikt om verschillende perspectieven in te kunnen nemen, bijvoorbeeld dader, slachtoffer, omstander etc.

In totaal duurt de onderzoeksperiode gemiddeld acht weken per participant,
vanaf de start van de baseline tot het einde van de eerste follow-up. In deze
periode volgen de participanten 7 ST-sessies van 45-60 minuten. De dagelijkse
metingen kunnen binnen 5 minuten worden uitgevoerd. Overige data wordt
verzameld gedurende 4 afspraken, face-to-face of telefonisch. Deze afspraken
duren +/- 45-60 minuten (interview tijdens T1) tot +/- 90 minuten (T0, T1 en
Tf1). Daarnaast hebben de uitvoerend onderzoeker en assistenten regelmatig
telefonisch contact met de participanten om te bespreken hoe het gaat. Drie
maanden na Tf1 worden participanten benaderd voor een tweede interview (Tf2),
dat eveneens +/- 45-60 minuten zal duren. Drie maanden na Tf2 worden
participanten voor een laatste vervolginterview benaderd (Tf3), dat eveneens
+/- 45-60 minuten zal duren. Het enige potentiële risico dat wordt voorzien, is
het mogelijk ervaren van misselijkheid of last van de ogen tijdens het gebruik
van de VR-bril. Participanten kunnen ervoor kiezen om de VR-bril in dat geval
niet meer te gebruiken. Dit soort ongemak heeft geen blijvende gevolgen.