Onderzoek naar detecteren van buikvliesuitzaaiingen door middel van ctDNA in de buikspoelvloeistof van maagkanker patiënten

Peritoneale metastasen komen vaak voor bij patiënten met
maagcarcinoom/carcinoom van slokdarm-maag overgang, maar deze worden frequent
gemist met conventionele beeldvorming . Behandeling met curatieve insteek
(peri-operatieve chemotherapie en resectie) wordt om die reden voorafgegaan
door een diagnostische laparoscopie (DLS) en peritoneale spoeling (PL) met
zoutoplossing van de buikholte. In dit spoelvocht (perionteal lavage fluid,
PLF) wordt middels cytologie gekeken naar de aanwezigheid van tumorcellen.
Indien er tumorcellen aanwezig zijn, of er sprake is van macroscopische
peritoneale ziekte, beschouwen we de ziekte als peritoneaal gedissemineerd en
wordt er afgezien van de een in opzet curatieve behandeling. De gevoeligheid
van conventionele cytologie in buikspoelvocht is echter laag en daarmee
onbetrouwbaar, waardoor de behandeling niet altijd optimaal kan worden
toegespitst op de individuele patiënt. Enerzijds worden deze patiënten
onterecht blootgesteld aan chemotherapie gevolgd door een resectie
(overbehandeling), anderzijds missen deze patiënten de mogelijkheid om te
participeren in klinische studies voor peritoneaal gemetastaseerd
maag-/slokdarm-maag overgang carcinoom, zoals de INTERACT maag of PERISCOPE-2
studie. Betere detectie van tumorcellen in de PLF betekenen dat wij een
belangrijke stap kunnen zetten naar meer geïndividualiseerde behandeling van
maag-slokdarm-maag overgang carcinoom
Cell-free DNA (cfDNA) en circulerend tumor-DNA (ctDNA) zijn beide vormen van
vrij DNA in de bloedbaan of andere lichaamsvloeistoffen. CfDNA verwijst naar
fragmenten van DNA die afkomstig zijn van verschillende bronnen in het lichaam,
zoals normale cellen, afstervende cellen en tumorcellen als gevolg van onder
andere apoptose en necrose. CtDNA is de (kleine) fractie van het cfDNA
specifiek afkomstig van tumorcellen. ctDNA als non-invasieve biomarker kan
behulpzaam zijn bij zowel de detectie van kanker als het monitoren van de
behandelrespons. Eerdere onderzoeken laten zien dat de aanwezigheid van ctDNA
in bloed na in opzet curatieve behandeling voor maagcarcinoom is geassocieerd
met een verhoogde kans op een recidief. Analyse in bloed discrimineert echter
niet tussen lokaal en gemetastaseerde ziekte.
Er zijn verschillende manieren om ctDNA in lichaamsvloeistoffen aan te tonen;
er kan gezocht worden naar tumor-specifieke mutaties, gezocht worden naar cfDNA
fragmenten met een specifieke grootte of gekeken worden naar grote deleties en
amplificaties (aneuploïdie). Dit laatste kan bijvoorbeeld met de mFAST-SeqS
methode, die als voordeel heeft dat hij ook ingezet kan worden bij tumortypes
zonder uniform aanwezige mutaties, zoals het maag- en slokdarm-maag
overgangcarcinoom. ctDNA analyse middels de mFAST-SeqS in liquor bleek in onze
handen eerder gevoeliger dan conventionele cytologie Onderzoek ctDNA
peritoneale vloeistof: Er is minder bekend over de waarde van cfDNA/ctDNA in
peritoneale vloeistof. Een pilot in colorectaal carcinoom zocht gericht naar
KRAS-gemuteerd cfDNA in patiënten met histologisch bewezen peritonitis
carcinomatosa. Er werd ctDNA aangetoond in de peritoneale spoelvloeistof van 6
van de 7 patiënten, terwijl de cytologie bij slechts 2 patiënten als positief
werd afgegeven. ctDNA in peritoneale vloeistof lijkt hiermee gevoeliger dan
conventionele cytologie. Naar ons weten is er geen studie die ctDNA in PLF
heeft gedetecteerd o.b.v. aneuploïdie.

De diagnostische waarde van tumor-geassocieerde aneuploïdie in cel-vrij DNA
(cfDNA), een maat voor de aanwezigheid van circulerend tumor DNA (ctDNA), in
het spoelvocht uit het peritoneum bepalen. Het aantonen van ctDNA is potentieel
een sensitievere techniek om peritoneale metastasering aan te tonen dan
cytologie. De volgende stap na dit project is het correleren van de detectie
van ctDNA in de peritoneale spoelvloeistof met prognose en ontstaan van
peritoneaal metastasen, met het doel dat ctDNA kan dienen als sensitief
diagnosticum van peritoneale metastasen bij maag- en slokdarm-maag overgang
carcinoom.

prospective biomarker study

Patienten met maag/-slokdarm-maag overgang kanker
- Bloedafname gebeurt gecombineerd met reguliere bloedafname. Er hoeft dus geen
nieuw infuus geprikt te worden. De risicos van afname extra (20mL per keer)
bloed wordt zeer beperkt belastend geschat, en brengt geen risico's met zich mee
- De spoelvloeistof wordt verzamelend in het kader van reguliere diagnostiek.
Hier is geen belasting of risico voor patient aan verbonden.

Gezonde patiënten:
- Er wordt tijdens de geplande ingreep 100ml spoelvloeistof wordt verzamelend.
- U moet zich houden aan de afspraken die horen bij het onderzoek.
- De operatie duurt 2-5 minuten langer
De belasting en risico's van dit onderzoek worden zeer beperkt ingeschat. Het
verzamelen van extra buikspoelvloeistof brengt geen risico's met zich mee.