Onderzoek naar methoden om antidepressiva af te bouwen

Er bestaan verschillende manieren om met antidepressiva te stoppen: 1) een conventionele verlaging die de dosering halveert met beschikbare doseringseenheden en stopt in de loop van weken (momenteel behandeling zoals gewoonlijk), en 2) een meer geleidelijke dosisverlaging met steeds kleinere doseringseenheden over een langere periode. Het is echter op dit moment niet bekend of de ene methode de voorkeur heeft boven de andere, en deze twee manieren om te stoppen met antidepressiva zijn niet direct vergeleken in een dubbelblinde RCT. Dit gebrek aan bewijs zorgt ervoor dat patiënten, clinici, apothekers en beleidsmakers onzeker zijn over rationele methoden om antidepressiva te staken.

TEMPO zal i) conventionele dosisreductie direct vergelijken met ii) geleidelijk afbouwen bij patiënten met een depressie in remissie, die ofwel het antidepressiva paroxetine (PAR) of venlafaxine (VLX) gebruiken. We zullen het aantal patiënten dat met succes kan stoppen met PAR of VLX per arm vergelijken, waarbij gekeken wordt naar ofwel ontwenningsverschijnselen of terugval van depressieve stoornis (MDD).

Multicenter dubbelblinde gerandomiseerde (1:1) klinische studie van 200 patiënten hersteld van depressie (beoordeeld met semi-gestructureerd interview) die paroxetine (PAR, 20-50 mg, n=100) of venlafaxine verlengde afgifte (VLX, 75-375 mg, n=100). De dubbelblinde afbouwfase wordt gevolgd door een open-labelfase zonder medicatie, terwijl de blindering van de afbouwmethode wordt gehandhaafd. Met patiënten die uitvallen tijdens het afbouwen wordt na deblindering een alternatief, open label afbouwplan besproken, waarbij wordt gekozen via gedeelde besluitvorming, om een andere (prospectief gecontroleerde) afbouwpoging mogelijk te maken.

Gestratificeerde blokrandomisatie door computer (1:1) naar: i) conventionele taperingstrategie (N=100 [~50 PAR/~50 VLX]) of ii) geleidelijke taperingstrategie (N=100 [~50 PAR/~50 VLX] ]) gedurende een periode van 16 weken.

Stoppen met antidepressiva kan ontwenningsverschijnselen veroorzaken en mogelijk zijn terugvalpatronen minder gunstig wanneer antidepressiva minder langzaam worden stopgezet in vergelijking met geleidelijk afbouwen. Dit laatste is echter onbekend en een secundaire uitkomst van deze studie. Deze risico's zijn tijdens deze studie echter niet hoger dan die van het staken van antidepressiva in de dagelijkse klinische praktijk. De onderzochte populatie is echter kwetsbaar om recidieven van depressie te krijgen, zodat de risico-classificatie matig is. Om het risico op ontwenningsverschijnselen te verkleinen, gebruiken we relatief langzame afbouw van de dosis antidepressiva in de conventionele arm, wat ook gebeurt in de huidige klinische praktijk en in overeenstemming is met de Nederlandse klinische richtlijnen en het multidisciplinaire document 'Afbouwen SSRI's en SNRI's'.

De last van de studie voor patiënten bestaat uit het maken van tijd om het studiecentrum 6-9 keer per jaar te bezoeken, een extra 12-14 telefonische beoordelingen te hebben en regelmatig vragenlijsten in te vullen vanuit hun eigen huis en op hun smartphone. Bovendien kan het voor depressieve personen confronterend zijn om te worden gevraagd naar hun stemming en mogelijke zelfmoordgedachten. Er zullen twee bloedafnames plaatsvinden, uitgevoerd door een veldwerker of onderzoeker die gekwalificeerd is om bloed af te nemen, waardoor het risico op schade wordt geminimaliseerd.

Bijwerkingen en ontwenningsverschijnselen, therapietrouw en depressieve en suïcidale symptomen worden met gestructureerde meetinstrumenten nauwlettend gevolgd. Ook SAE's en SUSAR's zullen nauwlettend worden gevolgd. Bij terugval of ernstige ontwenningsverschijnselen zal er nauw contact zijn tussen de artsen/apothekers van het TEMPO onderzoeksteam en de eigen arts van de patiënt. Over het algemeen beschouwen we het risico van deze studie als een matig risico.