De prevalentie van pijn bij verpleeghuispatiënten met dementie

Dementie als ziekte vermindert de cognitieve vermogens en daarmee onder andere
het vermogen adequaat te communiceren. Als gevolg hiervan kunnen patiënten met
een (vergevorderde) dementie minder goed tot niet meer hun pijnklachten
aangeven. Het valt daardoor te verwachten dat er bij veel van deze patiënten
pijnklachten worden gemist. Deze vermoedelijke onderdiagnostiek zal logischer
wijze leiden tot onderbehandeling. Over de omvang van dit probleem zijn geen
harde gegevens beschikbaar. Studies waarbij de hoeveelheid pijnmedicatie wordt
vergeleken tussen niet dementerenden en dementerenden laten over het algemeen
zien dat de laatste groep minder pijnmedicatie krijgt voorgeschreven. Dit lijkt
de veronderstelling dat er sprake is van onderdiagnostiek te onderstrepen. Er
doet zich echter het probleem voor dat er tot voor kort, bij gebrek aan een
meetinstrument, geen mogelijkheid was tot een nauwkeuriger inventarisatie van
de omvang van dit probleem. Daarnaast is recentelijk geopperd dat bepaalde
vormen van dementie gepaard zouden kunnen gaan met een afname of juist een
toename van de affectieve pijnbeleving. De afgelopen jaren is er internationaal
veel onderzoek gedaan naar mogelijk betrouwbare instrumenten om pijn te meten
bij patiënten met een dementie. Dit heeft geleid tot een aantal
meetinstrumenten, dat over redelijke psychometrische kwaliteiten beschikt.
Sinds vorig jaar zijn enkele van deze instrumenten beschikbaar gekomen in het
Nederlands. De validiteit en betrouwbaarheid van deze instrumenten zijn
onderzocht en de resultaten wijzen erop dat de PACSLAC goede psychometrische
eigenschappen heeft en de voorkeur heeft van hulpverleners.

Het doel van het onderzoek is beter zicht te krijgen op de prevalentie van
pijnklachten bij een groep dementerende patiënten die verblijft op
psychogeriatrische (PG) afdelingen van twee verpleeghuizen.
Vraagstelling:
Wat is de prevalentie van pijn, bij een groep dementerende
verpleeghuispatiënten?

De onderzoekspopulatie wordt gevormd door alle patiënten die op de peildatum
verblijven op twee afdelingen van verpleeghuis Joachim en Anna te Nijmegen en
vier afdelingen van verpleeghuis Lückerheide te Kerkrade .
Inclusiecriteria:
· Patiënten dienen te voldoen aan de DSM-IV criteria voor dementie;
· Er is informed consent;
· Patiënten zijn niet terminaal of te ziek om aan het onderzoek deel te nemen;
· Patiënten verblijven minimaal 2 weken in het verpleeghuis.
Van alle patiënten wordt uit het medische dossier vastgelegd
de leeftijd, het geslacht en het type dementie (Alzheimer dementie, vasculaire
dementie etc.), co-morbiditeit waarvan te verwachten is dat deze pijnklachten
veroorzaakt wordt geregistreerd en geclassificeerd met de Classificatie van
Ziekten voor de Verpleeghuisgeneeskunde (CvZ-V). Om inzicht te krijgen in de
cognitieve functies en de ernst van dementie zal bij alle patiënten een Minimal
Mental State Examination (MMSE) en een Global Deterioration Scale (GDS)
afgenomen worden. Ten slotte zal het geneesmiddelengebruik worden geregistreerd
middels de ATC-classificatie.
Pijn wordt gemeten met de PACSLAC gedurende de ochtendzorg van de patiënten.
Alle metingen zullen door één geïnstrueerde verzorgende verricht worden. Tevens
worden uit het zorgdossier en het medisch dossier observaties met betrekking
tot pijnklachten opgetekend.

De belasting voor de betreffende patiënten is minimaal. Het betreft hier immers
een hoofdzakelijk observationeel onderzoek. Er worden op geen enkele wijze
pijnopwekkende manoeuvres of handelingen uitgevoerd bij de te onderzoeken
patiënten. De verzorging wordt uitgevoerd volgens de voor de betreffende
patiënten geldende afspraken. Er zijn geen noemenswaardige risico*s verbonden
aan deelname aan het onderzoek. Indien er bij patiënten pijnklachten worden
geconstateerd die eerder niet bekend waren, zal dit aan de behandelend arts en
de familie worden gemeld. De arts zal besluiten of en zo ja welke behandeling
hiervoor ingesteld wordt.