Brein morfologie bij tweelingparen met bipolaire stoornis vergeleken met gezonde tweelingparen - Een longitudinale studie

Bipolaire stoornis is een ernstige psychiatrische aandoening, die voorkomt bij
1-2 % van de bevolking. Bipolaire patiënten bevinden zich afwisselend in twee
stemmingen, manisch en depressief. De meest kenmerkende symptomen van een
manische episode zijn euforie of prikkelende stemming, verhoogd zelfvertrouwen,
slapeloosheid, spraakzaamheid, gedachtenvlucht, verhoogde afleidbaargheid,
hyperactiviteit en roekeloos gedrag. De meest kenmerkende symptomen van een
depressieve stemming zijn verlies van energie en interesse, schuldgevoelens,
moetie met concentreren, verlies van eetlust en ook gedachtes van dood en
suicide. Deze veranderingen van gedrag resulteren bijna altijd in duidelijke
beperkingen in werk, normale sociale activiteiten of in relaties met anderen,
alhoewel tussen de episodes in ook periodes van welzijn en normaal functioneren
plaatsvinden. Dit is de zogenaamde euthyme fase.
Familie en tweelingstudies hebben het belang van genetische factoren in de
etiologie van de bipolaire stoornis bewezen. Omgevingsfactoren zijn eveneens
van belang, aangezien de concordantie bij monozygote tweelingen ongeveer 70%
bedraagt. De precieze interactie tussen de genetische kwetsbaarheid voor de
bipolaire stoornis (het genotype) en omgevingsfactoren is echter niet bekend.
Het is bekend dat er afwijkingen zijn in het brein van bipolaire patiënten. Er
is echter nog relatief weinig MRI onderzoek naar gedaan en de resultaten zijn
niet altijd consistent. De voornaamste abnormaliteiten in bipolaire stoornis
betreffen een afname van witte stof volume, een vergroting van de laterale
ventrikels, afname van de grijze stof in de prefrontale cortex en een
vergroting van de amygdala.

De prevalentie van thyroïde disfunctioneren is hoger in patiënten met een
stemmingsstoornis dan in de gezonde populatie. Uit eerder onderzoek is gebleken
dat autoimmune thyroïditus met hoge TPO-Abs waardes een mogelijke "marker" is
voor de genetische kwetsbaarheid om bipolaire stoornis te ontwikkelen en in
plaats van onderdeel te zijn van het ziekteproces zelf.
Hiernaast zijn er steeds meer argumenten voor dat het immuunsysteem, met een
sterke interactie tussen het centrale zenuwstelsel en het endocriene systeem,
een grote rol speelt in de pathophysiologie in bipolaire stoornis.

Objectives
1. Zijn er verschillen in brein morfologie in tweelingen met bipolaire stoornis
vergeleken met hun (gezonde) co-twins en gezonde tweelingparen?
2. Als er veranderingen zijn in brein volume, verschillen deze veranderingen in
een vijf jaar interval tussen tweelingen met bipolaire stoornis, hun (gezonde)
co-twins en gezonde tweelingparen?
3. Onderzoeken of structurele veranderingen tijdens een vijf jaar interval bij
tweelingen die discordant of concordant zijn voor bipolaire stoornis worden
veroorzaakt door genetische en/of omgevingsfactoren.
4. Onderzoeken of witte stof afwijkingen gemeten met DTI en MTI worden
veroorzaakt door genetische en/of omgevingsfactoren.
5. Aangezien hetzelfde MRI protocol wordt gebruikt voor de tweelingen met
schizofrenie en bipolaire stoornis, kunnen we de resultaten uit beide
onderzoeken vergelijken en onderzoeken of er verschillen zijn in beide
patiëntgroepen.
6. Is er een correlatie tussen structurele veranderingen in het brein en
(bepaalde) genen?
7. Zijn er verschillen in TPO-Abs levels in tweelingen met bipolaire stoornis
vergeleken met hun (gezonde) co-twins, hun gezonde siblings en gezonde
tweelingparen?
8. Als er veranderingen zijn in TPO-Abs levels, verschillen deze veranderingen
in een vijf jaar interval tussen tweelingen met bipolaire stoornis, hun
(gezonde) co-twins en gezonde tweelingparen?
9. Onderzoeken of TPO-Abs levels veranderen tijdens een vijf jaar interval in
tweelingen die discordant en concordant zijn voor bipolaire stoornis en of deze
veranderingen worden veroorzaakt door genetische en/of omgevingsfactoren.
10. Is er een correlatie tussen TPO-Abs levels en (bepaalde) genen?
11. Zijn er verschillen in neuroimmmune parameters of orgaan specifieke
antilichamen in tweelingen met bipolaire stoornis vergeleken met hun (gezonde)
co-twins, hun gezonde siblings en gezonde tweelingparen?
12. Als er verschillen zijn in neuroimmmune parameters of orgasn-specifiekei
antilichamen, zullen deze veranderingen verschillen tijdens een vijf jaar
interval tussen tweelingen met bipolaire stoornis, hun (gezonde) co-twins en
gezonde tweelingparen?
13. Onderzoeken of neuroimmmune parameters of orgaan-specifieke antilichamen
veranderen tijdens een vijf jaar interval in tweelingen die discordant en
concordant zijn voor bipolaire stoornis en of deze veranderingen worden
veroorzaakt door genetische en/of omgevingsfactoren.
14. Is er een correlatie tussen neuroimmmune parameters of orgaan-specifieke
antilichamen en (bepaalde) genen?

Het onderzoek is dubbelblind. De participanten worden allemaal gecodeerd. Deze
code geldt voor zowel de vragenlijsten als voor de MRI scan.
De participanten krijgen een aantal vragenlijsten voorgelegd en korte
interviews om ondere andere de ernst van bijvoorbeeld symptomen vast te leggen.
Er zal ook een verkorte versie van de WAIS IQ test worden afgenomen om een
beeld te krijgen van het gemiddelde IQ van de participanten.
Tevens zal een kleine hoeveelheid bloed worden afgenomen voor de
zygositeitsbepaling, voor het functioneren van uw schildklier en immunologische
afweer en om in een later stadium mogelijk ook genetisch onderzoek te doen.
De MRI scan zal worden gebruikt voor volumetrische doeleinden van verschillende
hersenstructuren. De DTI en MTI scan (beiden worden tijdens de MRI scan
gemaakt) zullen worden gebruikt om specifieke witte stof abnormaliteiten in
kaart te brengen.

Het is van belang om te weten welke hersengebieden aangetast zijn bipolaire
stoornis, en ook of deze mogelijke afwijkingen (over tijd) mogelijk een
genetische achtergrond of dat omgevingsgerelateerde factoren een rol spelen.

Aan het onderzoek zijn geen risico's verbonden.
Voor de follow-up geldt een tijdsbesteding van 3-4 uur.
Interviews en vragenlijsten worden gehouden voor het bloedonderzoek. Daarna zal
een pauze/lunch zijn, alvorens de MRI scan te maken.
Voor de nieuwe participanten geldt in principe hetzelfde protocol alleen zullen
de vragenlijsten iets meer zijn uitgebreid, aangezien van deze participanten
nog geen baseline informatie voor handen is. Het onderzoek echter ook over twee
dag(en/delen) verspreid worden.


Een aantal vragenlijsten kan thuis in eigen tijd worden ingevuld, sommige
vragenlijsten en interviews dienen in het UMCU te worden uitgevoerd. Dit zal
slechts 2-2,5 uur in beslag nemen. De scan duurt ± 45 min. Zoals eerder vermeld
zijn aan het onderzoek geen risico's verbonden.
De participanten zijn slechs één dagdeel kwijt zijn aan het onderzoek. Dit
betekent dat de belasting minimaal is. Tevens kunnen alle participanten op elk
moment aangeven te kunnen stoppen of rust te nemen mocht het onverwacht te
vermoeiend zijn.