Klinische evaluatie van het scapholunaire ligament van de pols met behulp van nieuw ontwikkelde 4-dimensional Rotational X-ray methode

Pols klachten zijn verantwoordelijk voor een beduidend sociaal-economisch
probleem voor o.a. de werkgevers en de gemeenschap sinds deze verantwoordelijk
zijn voor de langste ziekteverzuimperioden met wezenlijke financiële
consequenties. Niet functioneren van de pols leidt tot een verminderde
kwaliteit van leven en heeft vergaande gevolgen voor de betrokken patiënt.
Diagnose wordt bemoeilijkt door een ingewikkelde anatomie van de pols. Voor de
arts is het cruciaal om tijdig een diagnose te kunnen stellen om irreversibele
schade van de pols tijdig te kunnen voorkomen.

Jaar prevalentie van de pols klachten onder Nederlandse volwassenen in 1998
werd door de Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu (RIVM) geschat op
ongeveer 17.5% van de totale Nederlandse bevolking. Hand en pols trauma*s zijn
verantwoordelijk voor 28.6% van alle spoedeisende presentaties. In 5-25% van de
pols verwondingen is er sprake van ligament schade van de pols. Scapholunaire
ligament (SLL) schade is de meest voorkomende ligament schade van de pols.
Indien deze niet wordt gediagnosticeerd leidt het binnen een korte tijd tot
progressieve beperkingen tijdens beweging van de pols, chronische pijn en
andere irreversibele schade. Indien onbehandeld is SLL schade de meest
frequente oorzaak van artrose van het polsgewricht.

De pols is het meeste ingewikkelde gewricht in het menselijke lichaam. Het
bestaat uit 8 pols beenderen, 26 ligamenten en talrijke gewrichtsvlakken. De
ingewikkelde bewegingen van deze beenderen tijdens de pols beweging zijn nog
amper bestudeerd. Vaststelling van een polspathologie wordt bemoeilijkt door
geringe kennis van de carpale bewegingsleer, inconsistentie en subjectiviteit
van fysisch diagnostische methoden en gelimiteerde waarde van de radiologische
technieken.

Om de pols functioneel te stabiliseren, zijn er talrijke ligamenten aanwezig
welke de polsbeenderen onderling en aan naastliggende structuren verbinden.
Pols stabiliteit kan worden beschreven als het vermogen van de pols om een
normale balans tussen het articulerende beenderen onder fysiologische belasting
te kunnen handhaven zonder de controle over het gewricht te verliezen.
Niettemin kan deze balans worden verstoord door ligament schade welke het
verlies van controle en stabiliteit tot gevolg heeft. Dit manifesteert zich als
pijn, kliks, slotklachten en het besef van controle verlies en onvermogen
tijdens het bewegen van het gewricht.

In de huidige praktijk, worden er statische röntgenopnames gemaakt voor
beoordeling van de pols na een trauma. Hoewel voor aantonen van fracturen en
dislocaties statische modaliteiten in meeste gevallen voldoende zijn, geldt
deze regel niet voor dynamische abnormaliteiten. Hierdoor zijn ligamentaire
laesies en diens abnormale pols bewegingen niet detecteerbaar aan de hand van
statische opnamen. Huidige statische diagnostische modaliteiten hebben daarom
zeer beperkte plaats in het diagnostiek van ligamentschade van de pols.
(Arthrography: Gevoeligheid 60-67%, specificiteit 70%-100% CT: 53% valse
negatieven, MRI: Gevoeligheid 33.3% en specificiteit van 48%).

Momenteel zijn ligamentlaesies met alleen behulp van invasieve methoden te
diagnosticeren.
Arthroscopie welke een operatieve ingreep is wordt ook wel gezien als de gouden
standaard voor het diagnosticeren van scapholunaire laesies. Het is dus een
invasieve methode welke te duur en tijdrovend is om als standaard methode bij
verdenking van ligament schade te worden ingezet. Hierdoor worden de mensen met
een ligament schade niet gediagnosticeerd welke vroeg of laat resulteert in
irreversibele schade van de pols. Samen gevat kan het klinische probleem als
volgt worden beschreven:
"Door het ontbreken van een gevalideerde non-invasieve methode kunnen
scapholunaire ligament laesies niet worden gediagnosticeerd. Dit maakt een
snelle interventie onmogelijk waardoor er blijvende schade optreedt aan de
pols. "

Eerder kadaver studies hebben bewezen dat scapholunaire ligament rupturen
leiden tot waarneembare dynamische veranderingen van de polsbeenderen. Omdat
deze veranderingen voorspellend kunnen zijn voor aantonen van ligament schade
hebben veel auteurs gepleit voor non-invasieve methode welke in staat is deze
veranderingen waar te nemen. In overeenstemming met deze verwachtingen zijn wij
van mening dat non-invasieve methoden welke dynamische veranderingen van
polsbeenderen kunnen detecteren betere diagnostische waarden hebben in het
aantonen van scapholunaire laesies. Door kwantitatief de polseigenschappen te
beoordelen verschaft zo een methode de mogelijkheid om ligament functie te
boordelen zonder de patiënt te hoeven opereren.
Wij hebben een methode ontwikkeld om dynamische 3D data van een bewegende pols
te kunnen beoordelen aan de hand van de kinematiek van carpalia en onderlinge
verhoudingen.
Door deze methode (4 Dimensional-rotational X-ray) toe te passen zijn wij in
staat om de pols te bestuderen gedurende diens functie. Dit maakt een
functionele meting mogelijk waarbij non-invasief iets kan worden gezegd over
het ligament functie. Ook is het mogelijk om de effecten van een reconstructie
operatie te beoordelen aan de hand van het herstel van de normale kinematiek
van de pols.

Het doel van dit pilot onderzoek is allereerst om de dynamische eigenschappen
van gezonde polsen ten opzichte van beschadigde polsen te bestuderen.
Informatie welke in dit onderzoek zal worden vergaard zal worden gebruikt om de
eerste stappen ter realisatie van functionele diagnostiek van de pols te
zetten. Wij verwachten dat bij patiënten met een ligament schade de kinematiek
van de pols significant afwijkt van de gezonde pols in zelfde individu en die
van de controle groep. Omdat er multipele parameters meetbaar zijn wordt er in
dit onderzoek getracht om de meest voorspellende parameters te selecteren welke
voor toekomstige studies zullen worden gebruikt om de accuratesse van deze
methode te bepalen.

Dit studie is eem diagnostische case-control pilot.

Voor gezonde deelnemers bedraagt de stralingsblootstelling 0.1-0.15 mSv.
voor mensen met een scapholunaire laesie is dat 0.2 mSv.