Is de hypercapnische ventilatoire respons in combinatie met de bovenste luchtwegweerstand voorspellend voor het vóórkomen van een obstructief slaapapneu syndroom bij COPD patiënten?

Zowel OSAS (obstructief slaapapneu syndroom) als COPD (chronisch obstructief
longlijden) zijn frequent voorkomende ziekten in de algemene populatie. Uit
recent epidemiologisch onderzoek blijkt dat de prevalentie van OSAS in
ontwikkelde landen ongeveer 4% is bij mannen en 2% bij vrouwen in een
leeftijdspanne van 30-60 jaar, terwijl COPD bij meer dan 10% van de populatie
boven de 30 jaar voorkomt.
Verschillende studies laten zien dat de prevalentie van obstructief longlijden
bij patiënten met een OSAS 11-41% is. In een studiepopulatie van patiënten met
COPD was de prevalentie van OSAS 10-15%.
Deze data suggereren dat een overlap syndroom, gedefinieerd door Flenley om de
associatie van een OSAS (apneu/hypopneu index > 20/hr) met COPD (FEV1/VC ratio
< of = 70%, zie tabel 1) te beschrijven, ondergediagnosticeerd is. Een
mogelijke verklaring hiervoor is dat de symptomen van dyspnoe bij patiënten met
een COPD een OSAS maskeren.

Het is wel belangrijk deze groep te onderkennen aangezien het is aangetoond dat
patiënten met een overlap syndroom een verminderde 5 jaarsoverleving en een
slechtere kwaliteit van leven hebben en dat behandeling met continue positieve
drukbeademing (CPAP) de longfunctie verbetert.

Tijdens normale slaap ontstaat hypoventilatie en een verminderde hypercapnische
ventilatoire respons (HCVR). Hierbij neemt men aan dat de centrale CO2
gevoeligheid onveranderd blijft tijdens slaap.
De Backer en andere hebben een toegenomen HCVR laten zien in patiënten met een
overlap syndroom en normocapnische OSAS patienten.
Het is aangetoond dat patiënten met een ernstig COPD een verminderde CO2
gevoeligheid hebben, resulterend in een verminderde HCVR.

Onze hypothese is dat een verminderde HCVR in rust beschermend is tegen het
ontwikkelen van een OSAS en postuleren dat patiënten met een mild COPD (FEV1
50-80%) en een normale of toegenomen HCVR in rust een hoger risico hebben op
een overlap syndroom.

Een recente humane studie heeft aangetoond dat circulerend leptine, een
hormoon afkomstig van adipocyten, toegenomen is in hypercapnische patiënten en
in patiënten met een OSAS.
Verschillende studies bij dieren suggereren dat leptine een krachtige
respiratoire stimulant zou zijn door beïnvloeding van de centrale
ademhalingsregulatie (oa HCVR). Wij nemen aan dat COPD patiënten met het risico
op het ontwikkelen van een overlap syndroom een normale of toegenomen HCVR
hebben en veronderstellen dus dat deze patiënten een verhoogd circulerend
leptine hebben.
Aangezien er een relatie bestaat tussen de daling in het leptine gehalte en de
graad van verbetering van nachtelijke ademhaling, zou leptine een bruikbare
parameter voor follow up kunnen zijn.

Men weet dat eucapnische OSAS patiënten in liggende positie een toegenomen
luchtwegweerstand in rust hebben, gemeten met impulse oscillometry (IOS). Wij
denken daarom dat IOS een handig hulpmiddel is om COPD patienten met risico op
een overlap syndroom te detecteren. Met name door de luchtwegweerstand in de
bovenste luchtwegen te discrimineren tov de luchtwegweerstand in de lagere
luchtwegen.

Primaire vraagstelling:
Het primaire doel van de studie is het toetsen van de volgende hypothese: Kan
er op basis van de hypercapnische ventilatoire respons (HCVR) en de gemeten
bovenste luchtwegweerstand een risico inschatting gemaakt worden t.a.v. het
voorkomen van OSAS naast het reeds bekende COPD (overlapsyndroom).
Secundaire vraagstelling:
Een tweede vraagstelling is of de aard van de apneus en de ontstaanswijze
hiervan verschillend zijn tussen de OSAS en de overlap groep.

Er zullen 3 groepen patiënten van telkens 27 patienten (1COPD groep, 1 overlap
groep en 1 OSAS groep)geselecteerd worden. De patiënten zullen geselecteerd
worden uit de poliklinische populatie van het Catharina ziekenhuis te Eindhoven.
Voor de primaire vraagstelling zal de COPD groep vergeleken worden met de
overlap groep, met volgende hypothese:
De HCVR en de bovenste luchtwegweerstand kunnen het tevens aanwezig zijn van
een overlap syndroom in een groep patiënten met COPD voorspellen. Waarbij de
volgende verschillen tussen de groepen verwacht worden:
• De HCVR is significant hoger in de overlap populatie in vergelijking met de
COPD groep.
• De bovenste luchtwegweerstand gemeten met de IOS en bodybox is significant
hoger in de overlap populatie in vergelijking met de COPD groep.
Voor de secundaire vraagstelling zal de OSAS groep vergeleken worden met de
overlap groep, met volgende hypothese:
Het ontstaan van de apnoes bij patiënten met een overlap syndroom ius
significant vaker een centrale apnoe in vergelijking met de OSAS patiënten.



De volgende onderzoeken zullen verricht worden:
1.Hypercapnische ventilatoire respons met bepaling van capillaire gassen
2.Longfunktieonderzoek zitttend en liggend
3.Impulse Oscillometry zittend en liggend
4.Arteriële bloedgaswaarden in rust
5.Leptine bepaling
6.Epworth Sleepiness Scale (ESS), Questionnaire for QOL, vragen omtrent
beroepssituatie
7.Lengte en gewicht, bereking BMI, impedantiemeting (VVMI)
8. Polysomnografie (Somno-medics)

nvt