Het effect van muziektherapie op interventies bij diagnose en gedragsverandering van coping vaardigheden en sociale vaardigheden bij nieuw opgenomen forensisch psychiatrische patiënten (gerandomiseerd prospectief klinisch evaluatief onderzoek).

De behandeling van forensisch psychiatrische patienten focust zich op het
specifieke doel van terugvalpreventie.
Onderzoek heeft uitgewezen, dat de waarschijnlijkheid dat iemand terugvalt in
geweldadig gedrag sterk afhangt van zogenaamde statische en dynamische factoren
(e.g. Douglas, Ogloff & Hart, 2003; Emmelkamp, Emmelkamp, De Ruiter & De Vogel,
2002; Nijman, 2005; Nijman & Bulten, 2006; Nijman, De Kruyk, Van Nieuwenhuizen,
2002; Webster, Müller-Isberner & Fransson, 2002). Statische factoren zijn die
persoonlijke kenmerken, die men niet kan veranderen. Dynamische factoren kunnen
zich ontwikkelen door de tijd heen en kunnen mogelijk beïnvloed worden door
behandeling. Sommige van die dynamische factoren, zoals slechte sociale
zelfredzaamheid, negatieve coping vaardigheden, anti-sociaal gedrag en moeilijk
zelfstandigheid bewaren, blijken (significant) samen te hangen met terugval in
gewelddadig gedrag (Brand, 2006; Brand & Nijman, 2007). Om forensisch
psychiatrische patienten een effectieve behandeling aan te bieden, moet de
therapeut de behandeling dus afstemmen op de specifieke problematiek van deze
populatie. De behandeling moet: (a) motiverend zijn, (b) misleidend verbaal
gedrag omzeilen, en (c) de dynamische factoren beïnvloeden. Idealitair, moet
het ook nog (d) evidence-based zijn.
Dit onderzoek richt zich op een specifieke behandeldiscipline, muziektherapie
en daarbij weer een specifieke diagnostische en behandelmethode, met de focus
op twee specifieke dynamische gedragsfactoren: sociale zelfredzaamheid,
(negatieve) coping vaardigheden en impulsregulatie.

Het eerste doel is om te onderzoeken in hoeverre een gerichte muziektherapie
behandeling gedragsveranderingen van forensisch psychiatrische patiënten kan
bewerkstelligen. Het tweede doel van het onderzoek is om te onderzoeken hoe een
specifieke muzikale observatie methode kan bijdragen aan het diagnostisch
proces bij forensisch psychiatrische patiënten.
Afhankelijke variabelen in deze studie zijn: (a) het aantal coping
vaardigheden, (b) het soort copingreacties, (c) sociale vaardigheden en (d)
impulsregulatie van de patiënt.

De behandeling wordt getest via een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek in
meerdere klinieken. Een pre-post-test onderzoeksopzet wordt toegepast naar
coping, sociale vaardigheden en/of impulsiviteit. In de pretest, zullen sociale
en copingvaardigheden getest worden tijdens muziektherapie en de dagelijkse
gang van zaken op de afdeling van nieuw opgenomen patienten. Vervolgens worden
er twee groepen gerandomiseerd gecreëerd. Eén groep krijgt een
muziektherapeutisch anger management programma aangeboden (additioneel aan het
standaard programma). De andere groep krijgt alleen het reguliere programma
(zonder muziektherapie). Na 6 maanden, zal een posttest de pretest repliceren
en zullen opnieuw de sociale, impulsregulerende en coping vaardigheden van alle
forensische deelnemers tijdens muziektherapie en op de afdeling worden gemeten.

Door middel van een aantal muzikale opdrachten en improvisaties wordt een patiënt geconfronteerd met stressverhogende situaties (gestandaardiseerd in Hakvoort, 2004, 2007). Dit zijn situaties die door patienten omschreven zijn als triggers voor delicten. De patienten in de experiment groep krijgen een gevalideerde, geprotocoleerde muziektherapiebehandeling aangeboden, toegesneden op de mogelijkheden van forensisch psychiatrische patienten en gericht op anger management (Hakvoort 2004, 2006).

Elke patiënt wordt in het totaal 4 muziektherapie sessies aangeboden (2 als
pretest en 2 als posttest). De experimentele groep krijgt 20 één-uursessies
aangeboden via het muziektherapie woedehanteringsprogram. Er zijn geen fysieke
risico's verbonden aan deze studie.