Signaleren psychosociale problemen bij 0-4 jarigen door de Jeugdgezondheidszorg.

In Nederland heeft 4-6% van de kinderen van 0-4 jaar psychosociale problemen.
Het wordt steeds duidelijker dat problemen moeilijker te veranderen zijn
naarmate het kind ouder wordt en dat vroegtijdige behandeling bij jonge
kinderen het grootste effect heeft. Het is daarom belangrijk om al vroeg te
signaleren dat een kind (en/of ouder) behoefte heeft aan extra ondersteuning.
De Jeugdgezondheidszorg (JGZ) bereikt bijna alle kinderen van 0-4 jaar in
Nederland en is daarmee een belangrijke schakel in het vroegsignaleren van
psychosociale problemen bij kinderen. Echter minder dan de helft van jonge
kinderen met problemen wordt herkend door de JGZ. Een belangrijke reden
hiervoor is dat er in Nederland geen bewezen gevalideerde en bruikbare korte
vragenlijsten zijn om deze problemen op te sporen.
Het is daarom belangrijk om deze instrumenten te ontwikkelen. Instrumenten
kunnen namelijk een belangrijke bijdrage leveren aan het signaleren van
psychosociale problemen door de JGZ.

Een signaleringslijst voor JGZ moet aan een aantal criteria voldoen, namelijk:
- Gericht op het in kaart brengen van gedragsmatige en emotionele problemen.
- Heeft een goede validiteit en betrouwbaarheid.
- Is snel en gemakkelijk in te vullen en te scoren
- Is goed bruikbaar bij laag opgeleiden en personen die het Nederlands beperkt
machtig zijn.
- Is bruikbaar in de JGZ-praktijk.: dwz: gemakkelijk te scoren en biedt goede
aanknopingspunten voor het gesprek tijdens pgo
- Is bruikbaar voor de specifieke leeftijdssubgroepen in de range van 0-4 jaar
en de items omschrijven problemen die voor deze specifieke leeftijdsgroepen
relevant zijn.

Ook al zijn er in Nederland nog geen gevalideerde vragenlijsten voor het
identificeren van psychosociale problemen bij jonge kinderen, toch wordt de
KIPPPI in een aantal consultatiebureau*s gebruikt. Verder is er internationaal
een aantal veelbelovende signaleringslijsten voor deze jonge leeftijdgroep
beschikbaar. Deze lijsten komen in aanmerking voor dit validatieonderzoek.
In dit onderzoek willen we een aantal van deze signaleringslijsten met elkaar
vergelijken in termen van validiteit, betrouwbaarheid, specificiteit en
sensitiviteit en in termen van bruikbaarheid binnen de JGZ bij kinderen van 0-4
jaar. Aan de hand van deze gegevens kan vervolgens een advies gegeven worden
over welke instrumenten het beste te gebruiken zijn bij het signaleren van
psychosociale problemen bij 0-4 jarigen in de JGZ.

Het huidige onderzoek richt zich op het onderzoeken welke vragenlijsten een
belangrijke rol kunnen hebben bij het identificeren van psychosociale problemen
bij kinderen in verschillenden leeftijdsgroepen van 0 tot 4 jaar door de JGZ .

De vraagstellingen hierbij zijn:
- Welke signaleringslijsten zijn het beste in termen van psychometrische
eigenschappen en validiteit?
- Welke lijsten bieden de meeste toegevoegde waarde voor de JGZ in die zin dat
ze informatie opleveren over het voorkomen van psychosociale problemen
aanvullend op de informatie van de JGZ zelf?
- Welke signaleringslijsten zijn het meest geschikt voor grootschalig gebruik
binnen de JGZ?

We hebben uiteindelijk besloten om vier signaleringvragenlijsten in dit
onderzoek te betrekken: de BITSEA (Briggs-Gowan e.a. 2004), de SDQ * (Widenfelt
e.a., 2003; Vogels e.a., 2005), de ASQ:SE (Squires e.a. 2001), en de KIPPPI
(Romijn & Kousemaker, 2001). De KIPPPI wordt momenteel veel gebruikt in
verschillende JGZ-organisaties maar is onvoldoende gevalideerd. De SDQ is in
Nederland gevalideerd voor de 7-12 jarigen en wordt ook al regelmatig gebruikt
door de JGZ.
De twee andere vragenlijsten zijn veelbelovend voor de Nederlandse situatie. Ze
zijn internationaal al gevalideerd.
Het onderzoek bestaat uit vier fases. Fase 1 betreft het vertalen van de korte
vragenlijsten die in aanmerking komen voor het signaleren van psychosociale
problemen bij jonge kinderen (zoals de ASQ-SE). In fase 2 vindt de
dataverzameling plaats. Ouders van kinderen uit verschillende leeftijdscohorten
vullen de signaleringslijsten horende bij de leeftijdcategorie van hun kind in
en de Child Behaviour Checklist (als valideringscriterium) en de JGZ
registreert achtergrondkenmerken van het gezin en het eigen oordeel over de
aanwezigheid van eventuele psychosociale problemen. In fase 3 worden de
vragenlijsten op bruikbaarheid binnen de JGZ onderzocht en in fase 4 worden de
verschillende uitkomsten van de signaleringslijsten met elkaar vergeleken,
waarna een advies gegeven zal worden over welke instrumenten het beste te
gebruiken zijn bij het signaleren van psychosociale problemen

Niet van toepassing