Toetsing van een genetisch expressieprofiel van late stralenschade bij patienten met prostaatkanker

De meeste patiënten met prostaatkanker kunnen genezen dankzij radiotherapie.
Late stralingsschade is de belangrijkste beperking voor het verhogen van de
bestralingsdosis. Het risico op late stralenschade wordt voor een deel
verklaard uit klinische factoren, zoals leeftijd, conditie, bestralingsdosis en
*volume en door genetische aanleg. Waarschijnlijk wordt de variatie in ernst en
aantal complicaties gestuurd door de variatie in de activiteit van een groot
aantal genen betrokken bij het behoud en herstel van de cel na bestraling.
Recent verbeterden we de analyse van genetische expressie data door het
groeperen van de expressie biologisch samenhangende genen (zgn. gene set
analysis) in bestraalde lymfocyten (Svensson, PLoS Medicine, 2006; 3: e422,
01-11). Met gene set analysis konden we bestraalde patiënten met veel late
schade onderscheiden van patiënten zonder bijwerkingen.

Prospectieve validatie van gene set analysis als voorspellende test voor late
stralenschade in een nieuwe en grotere groep patiënten. Voorts willen we gene
set analysis vergelijken met de gamma-H2AX test, een eenvoudige methode om DNA
herstel in bestraalde lymfocyten te meten.

Na informed-consent zullen 200 mannen die bestraald gaan worden voor
prostaatkanker in de studie worden opgenomen. Een bloedmonster (50 ml) wordt
genomen voor radiotherapie. Late stralenschade wordt voor radiotherapie, direct
erna en ieder half jaar geëvalueerd, met een gestandaardiseerde vragenlijst.
Gen expressie profielen en gamma-H2AX foci worden bepaald in bestraalde
lymfocyten en in een multivariate analyse gecorreleerd aan late schade en
klinische factoren (leeftijd, tumorstadium, medicatie, radiotherapiedosis-,
-fractionering, en *volumes van prostaat, rectum en blaas).

Met de combinatie van klinische en genetische factoren ontstaat een individueel
selectiecriterium voor de behandeling van kanker ter verbetering van de
kankerbestrijding met vermindering van de bijwerkingen. Behoudens een eenmalig
bloedmonster (50 ml) en herhaalde vragenlijsten naar bijwerkingen, is de studie
niet belastend voor de patienten.