Doel van het onderzoek is het verbeteren van de diagnostiek van recidiverende unipolaire en bipolaire stoornissen met biomarkers op neuropsychologisch en neurobiologisch niveau, door te onderzoeken of affectieve neuropsychologische tests en fMRI als…
ID
Bron
Verkorte titel
Aandoening
- Psychische stoornissen
Synoniemen aandoening
Betreft onderzoek met
Ondersteuning
Onderzoeksproduct en/of interventie
Uitkomstmaten
Primaire uitkomstmaten
We zullen prestaties bij de affectieve go/no-go taak vergelijken tussen
unipolaire patienten, bipolaire I patienten en gezonde controles aan de hand
van reactietijden, aantal omissies en aantal fouten. Dezelfde uitkomstmaten
worden onderzocht bij de neuro-imagingtaken. We vergelijken responsen in het
brein tijdens fMRI-taken ten opzichte van controlecondities tussen unipolaire
patienten, bipolaire patienten en gezonde controles. We vergelijken responsen
in tevoren gedefinieerde ventrale en dorsale hersengebieden (dorsolaterale
prefrontale cortex, ventrale prefrontale cortex, orbitofrontale, limbische en
subcortical regio's).
Secundaire uitkomstmaten
Niet van toepassing
Achtergrond van het onderzoek
Het onderzoek betreft de diagnose van uni- en bipolaire stoornissen. Het is van
groot belang zo vroeg mogelijk tussen beide stoornissen te differentieren,
aangezien de behandeling verschilt en verkeerde behandeling grote negatieve
gevolgen kan hebben. Wanneer echter een patient zich presenteert met een
depressieve episode, is de diagnose vaak onduidelijk: ten eerste verschillen
de klinische kenmerken van een uni- en bipolaire depressie niet duidelijk, ten
tweede is het vaak moeilijk te achterhalen of zich ooit een hypomane of
manische episode heeft voorgedaan en ten derde kan een eerste (hypo) manie zich
nog lang na een depressie aandienen. Huidige diagnostische hulpmiddelen (dat
wil zeggen, vragenlijsten en interviews) zijn echter niet erg sensitief,
waardoor er een diagnostisch grijs gebied van vals-negatieve uitslagen voor
bipolaire stoornissen ontstaat. Dit grijze gebied vraagt om aanvullend
onderzoek, bijvoorbeeld om ziektespecifieke hersenprocessen (biomarkers) aan te
tonen. Resultaten van recent affectief neuropsychologisch onderzoek en fMRI
studies wijzen op verschillen in emotieverwerking tussen uni- en bipolaire
patienten; deze instrumenten zijn dan ook veelbelovend als diagnostische
hulpmiddelen ter differentiatie. Tot nu toe zijn er echter maar zeer weinig
studies die uni- en bipolaire patienten in dit opzicht direct vergeleken
hebben; bovendien werd in de meeste onderzoeken medicijngebruik toegestaan, wat
een belangrijke storende factor kan zijn geweest. Om de waarde van affectieve
neuropsychologische tests en fMRI voor diagnostiek aan de hand van biomarkers
te onderzoeken, zijn nieuwe studies en replicatie nodig van eerdere resultaten,
met directe vergelijking van medicatievrije uni- en bipolaire patienten.
Hiertoe zullen wij deze patientengroepen en gezonde controles
neuropsychlogische en fMRI-taken laten uitvoeren die een beroep doen op
hersenfuncties die betrokken zijn bij emotieverwerking.
Doel van het onderzoek
Doel van het onderzoek is het verbeteren van de diagnostiek van recidiverende
unipolaire en bipolaire stoornissen met biomarkers op neuropsychologisch en
neurobiologisch niveau, door te onderzoeken of affectieve neuropsychologische
tests en fMRI als diagnostisch instrument kunnen worden ingezet.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek is een crosssectionele studie met ambulante patienten, met een
prospectieve follow-up van 2,5 jaar.
Inschatting van belasting en risico
Voor de deelnemers is er geen direct voordeel. Daar staat tegenover dat het
onderzoek weinig belastend en niet schadelijk is. Alle depressieve patienten
worden behandeld volgens de richtlijnen.
Algemeen / deelnemers
Meibergdreef 5
1105 AZ Amsterdam
NL
Wetenschappers
Meibergdreef 5
1105 AZ Amsterdam
NL
Landen waar het onderzoek wordt uitgevoerd
Leeftijd
Belangrijkste voorwaarden om deel te mogen nemen (Inclusiecriteria)
Unipolaire en bipolaire I patienten (beide geslachten): leeftijd 20-60 jaar, variabele ernst van depressie (van matig-ernstig (HDRS * 16) tot ernstig), minimaal 2 depressieve episoden met remissie tussen de episoden; leeftijd eerste episode * 30 jaar; ziekteduur * 5 jaar sinds eerste episode.
Voor BD I bovendien: minimaal 1 manische episode (vastgesteld middels de SCID); niet slechts tijdens antidepressivumgebruik.
Gezonde controles: leeftijd 20-60 jaar; euthym (IDS * 14)
Belangrijkste redenen om niet deel te kunnen nemen (Exclusiecriteria)
Unipolaire en bipolaire I patienten: elektroconvulsietherapie binnen 2 maanden voor de scan, huidige (hypo)manie (Young Mania Rating Scale (YMRS) > 8) tijdens begin studie of in de 4 maanden ervoor; atypische depressie; huidige comorbide As I stoornis; duidelijke klinische diagnose van cluster B persoonlijkheidsstoornis (blijkens eerdere documentatie en/of een voorgeschiedenis van recidiverende tentamina suicidii en/of automutilatie); huidig gebruik van psychotrope farmaca (antidepressiva, anticonvulsiva, stemmingsstabilisatoren die korter dan twee maanden voor de scan gestopt zijn). Incidenteel benzodiazepinegebruik is toegestaan, mits dit gestopt wordt voor het scannen.
Voor unipolaire patienten bovendien: voorgeschiedenisvan (hypo)mane ontregeling op antidepressiva, familieanamnese positief voor bipolaire stoornis. Gezonde controles: ooit een psychiatrische diagnose (As I); huidige diagnose van alcohol- of middelenafhankelijkheid; eerste graads familielid met een psychiatrische diagnose; gebruik van psychotrope medicatie.
Alle proefpersonen: voorgeschiedenis van trauma capitis of neurologische aandoening, ernstige somatische aandoening, claustrofobie, metalen implantaten.
Opzet
Deelname
Opgevolgd door onderstaande (mogelijk meer actuele) registratie
Geen registraties gevonden.
Andere (mogelijk minder actuele) registraties in dit register
In overige registers
| Register | ID |
|---|---|
| CCMO | NL24252.018.08 |
| OMON | NL-OMON20999 |