Niet-invasieve prenatale diagnostiek naar Down syndroom met gebruik van DNA en/of RNA in het maternale plasma

Voor het bij het ongeboren kind vaststellen danwel uitsluiten van het Down
syndroom is momenteel invasieve diagnostiek in de vorm van een vruchtwater
onderzoek of een vlokkentest nodig. Dergelijke invasieve onderzoeken gaan
gepaard met een risico op het verlies van de zwangerschap als gevolg van de
ingreep. Dit risico wordt over het algemeen op 0.3-0.5% geschat. Dit betekent
dat het van groot belang is om alleen die zwangere vrouwen voor de invasieve
test in aanmerking te laten komen, die een relatief hoge kans hebben op een
kindje met het Down syndroom. Er zijn diverse niet-invasieve kans-bepalende
methoden, met behulp waarvan de kans op een kindje met Down syndroom berekend
kan worden. De leeftijd van de moeder alleen geeft al een risicoschatting, maar
tegenwoordig wordt vooral gebruik gemaakt van de zogenaamde eerste trimester
screening. Indien de berekende kans hoger is dan 1:200 komt de zwangere vrouw
in aanmerking voor invasieve diagnostiek door middel van een vruchtwaterpunctie
of een vlokkentest, om zekerheid te krijgen over de aan- of afwezigheid van het
Down syndroom. De eerste trimester screening zelf echter geeft deze zekerheid
niet, maar geeft alleen een kans.
Ondertussen wordt al ruim 15 jaar onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om het
Down syndroom bij het kind met zekerheid vast te stellen danwel uit te sluiten
zonder dat daarvoor invasieve testen nodig zijn, namelijk met behulp van
foetaal materiaal in het bloed van moeder. Op verschillende plaatsen in de
wereld wordt hier aan gewerkt en momenteel is in Amerika een bedrijf (Sequenom)
in een relatief vergevorderd stadium met de ontwikkeling van een test om met
behulp van dergelijk materiaal uit het maternale bloed Down syndroom bij het
ongeboren kind met zekerheid te kunnen vaststellen. Volgens de laatste
resultaten is die test nu bruikbaar (informatief) voor 95% van de zwangere
vrouwen in de Amerikaanse populatie, met voor de detectie van het foetale Down
syndroom een sensitiviteit en specificiteit van 100%.

Het beoogde einddoel van het onderzoek zal zijn:
De implementatie van een nieuwe, op het laboratorium (relatief) eenvoudig
uitvoerbare, niet-invasieve test voor het aantonen danwel uitsluiten van het
Down syndroom met dezelfde karakteristieken als de huidige diagnostische test
(sensitiviteit en specificiteit 100%). Deze test zal uiteindelijk zowel de
huidige niet-invasieve kans-bepalende screeningstest alsmede de invasieve
diagnostische test kunnen vervangen voor die specifieke groep van zwangeren,
waarbij op basis van familiegeschiedenis of echoscopie geen reden is voor een
invasieve ingreep.
Echter, om dit einddoel te bereiken zal een studie van enkele jaren moeten
worden uitgevoerd, welke in 3 fasen opgesplitst kan worden. Fase 1 van het
onderzoek is de fase dat een test voor de niet-invasieve diagnostiek van Down
syndroom nog niet commercieel verkrijgbaar is. Er zal in deze fase alleen bloed
van zwangere vrouwen verzameld worden.
Fase 2 is de fase die direct volgt op het commercieel beschikbaar komen van een
test dergelijke test. Op dit moment ziet het er naar uit dat het bedrijf
Sequenom de eerste zal zijn die in de loop van 2009 een test op de markt zal
brengen. In deze fase zal de betreffende methode worden uitgetest op het
verzamelde materiaal om zodoende de karakteristieken van de methode op het
laboratorium in Nijmegen te onderzoeken. Tevens zal het verzamelen van
materiaal in deze fase doorgaan.
Fase 3 is de fase waarin de methode, bij gebleken geschiktheid in fasen 1 en 2,
op grote aantallen naast de routine diagnostiek voor alle centra behorend bij
het NPDN uitgetest zal worden.

De huidige CMO aanvraag heeft betrekking op het verzamelen van materiaal in de
fasen 1 en 2 van het onderzoek, en, indien er binnen de gestelde termijn van de
fasen 1 en 2 inderdaad een test commercieel beschikbaar komt, het gebruiken van
het materiaal voor die specifieke test.

Zoals hierboven uiteengezet zal in fase 1 van de studie bloed van zwangere
vrouwen verzameld worden. Het materiaal zal zo opgeslagen worden dat het
bruikbaar is voor de test naar foetaal Down syndroom die waarschijnlijkin de
loop van 2009 commercieel beschikbaar zal komen.
in fase 2 van het onderzoek zal het verzamelde materiaal gebruikt worden voor
initieel valideren van de nieuwe test op het laboratorium van de sectie
Cytogenetica.

Het risico van de venapunctie is verwaarloosbaar.