Effect van functioneel trainen op de zelfredzaamheid en participatie van kwetsbare 75-plus ouderen

Het functioneel trainingsprogramma richt zich, in tegenstelling tot
gebruikelijke beweegprogramma*s, op het trainen van dagelijkse handelingen waar
ouderen problemen mee hebben. Juist bij de groep kwetsbare ouderen met
problemen in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten verwachten we dat een
functioneel trainingsprogramma kan leiden tot een verbetering van hun
zelfredzaamheid, zeker wanneer het individueel en aan huis wordt aangeboden.

Het doel van dit onderzoek is het vaststellen van de (kosten)effectiviteit van
een functioneel trainingsprogramma aan huis in vergelijking met reguliere
fysiotherapie ten aanzien van de zelfredzaamheid en participatie van kwetsbare
75-plus ouderen met problemen in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten.

Het onderzoek bestaat uit twee delen: een screeningsonderzoek en een
interventieonderzoek. Middels een korte screeningsvragenlijst (via huisarts)
worden kwetsbare ouderen opgespoord. Kwetsbare ouderen worden
aan huis bezocht door een onderzoeksmedewerker van het LUMC, die bekijkt of de
oudere voldoet aan de in- en exclusiecriteria van het interventieonderzoek
*Fysiotherapie 75+*. De huisarts checkt vervolgens of een verwijzing naar
fysiotherapie verantwoord is en geeft een verwijzing voor fysiotherapie. Hierna
start het interventieonderzoek. Een onderzoeksmedewerker van TNO komt bij de
oudere aan huis voor de voormeting (vragenlijsten en lichamelijke tests) en
vraagt toestemming van de oudere voor deelname aan het onderzoek. Vervolgens
worden de ouderen gerandomiseerd naar het functioneel trainingsprogramma (n=75)
of reguliere fysiotherapie (n=75). Na 3, 6 en 12 maanden vinden
vervolgmetingen plaats.
Er wordt gestart met een pilotonderzoek naar de haalbaarheid en uitvoerbaarheid
van de training en de metingen.

Ouderen in het functioneel trainingsprogramma worden verwezen naar een speciaal daarvoor opgeleide fysiotherapeut die het functioneel trainingsprogramma bij de oudere aan huis aanbiedt. In het functioneel trainingsprogramma (maximaal 18 zittingen) worden de dagelijkse handelingen waar een oudere moeite mee heeft stapsgewijs getraind in de eigen omgeving. Daarnaast wordt ook de mantelzorger en/of thuiszorg betrokken in het trainingsprogramma om de oudere te stimuleren de dagelijkse activiteiten zoveel mogelijk zelf uit te voeren en actief te blijven. Om een langdurig effect te bereiken, stimuleert de fysiotherapeut de oudere tijdens het trainingsprogramma om regelmatig en verantwoord te bewegen en dit te blijven volhouden na afloop van het trainingsprogramma, bijvoorbeeld door de oudere en mantelzorger te wijzen op beweegactiviteiten in huis en in de buurt. Ouderen in de controlegroep ontvangen reguliere fysiotherapie (veelal bestaande uit spierkrachtoefeningen, balansoefeningen, loopoefeningen) (maximaal 18 zittingen) van een fysiotherapeut die geen nadere training heeft ontvangen.

Belasting
Het invullen van de screeningsvragenlijst duurt maximaal 15 minuten. Het
huisbezoek van de onderzoeksmedewerker van het LUMC duurt circa 1 uur. De
onderzoeksmedewerker van TNO komt 4 keer bij de oudere aan huis voor het
invullen van vragenlijsten en het afnemen van enkele lichamelijke tests (circa
1,5 uur per keer). De fysiotherapeutische interventie bestaat uit maximaal 18
zittingen van een half uur.

Risico's
Fysiotherapeuten zijn gewend om op een veilige manier (kwetsbare) patiënten te
behandelen. Het trainingsprogramma wordt op de belastbaarheid van het individu
afgestemd, hierdoor is het risico voor deelname aan het onderzoek niet groter
dan het risico tijdens fysieke vermoeidheid. Literatuur geeft aan dat een hoge
leeftijd en kwetsbaarheid geen contra-indicatie vormen voor deelname aan een
trainingsprogramma. Tijdens het eerder uitgevoerde effectonderzoek van het
functionele trainingsprogramma bij relatief gezonde, thuiswonende ouderen
werden geen ernstige bijwerkingen of blessures gerapporteerd. Voorafgaand aan
inclusie gaat de huisarts na of er contra-indicaties aanwezig zijn voor een
fysiotherapeutische behandeling.