Gecomputeriseerde executieve functietraining bij kinderen met een stoornis in het autisme spectrum.

Er is dringende behoefte aan effectieve interventies bij kinderen met een
stoornis in het autisme spectrum (ASS). Momenteel zijn de meeste interventies
gericht op het direct aanleren van sociale en communicatieve vaardigheden,
echter met weinig succes (Charman & Howlin, 2003). Het trainen van
fundamentelere vaardigheden, zoals executieve functies (EF's), zou mogelijk
succesvoller kunnen zijn. Bij aan ASS gerelateerde ontwikkelingsstoornissen, in
het bijzonder ADHD, is aangetoond dat executieve functie interventies
generaliseren naar domeinen waar de interventie niet specifiek op is gericht
(Klingberg et al., 2005; Prins et al., 2008). In het huidige onderzoek zal in
een gerandomiseerde klinische trial bij een groep kinderen met ASS de
effectiviteit van training van twee executieve functie worden onderzocht;
namelijk werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit.

Het doel van het huidige onderzoek is het verbeteren van de executieve
functies; zowel de beide EF's die worden getraind als andere EF's. Bovendien
wordt beoogd dat deze functies ook in het dagelijks leven beter kunnen worden
toegepast en generaliseren naar andere gedragsdomeinen, waardoor de symptomen
afnemen en de levenskwaliteit verbetert.

De kinderen zullen op vier momenten getest worden en gelijktijdig zullen
vragenlijsten bij ouders worden afgenomen. Tijdens het eerste testmoment (T1)
zal een korte intelligentietst en een theorie of mind (ToM) taak worden
afgenomen bij de kinderen, en bij de ouders zal het Autism Diagnostic Interview
(revised; ADI-R) worden afgenomen. De ADI-R wordt afgenomen om de diagnose ASS
te bevestigen.
Tijdens het 2e (T2), 3e (T3) en 4e (T4) testmoment zullen bij de kinderen
EF-taken op de computer en bij de ouders vragelijsten worden afgenomen. Tussen
T2 en T3 vindt de training/interventie plaats. De EF taken zijn
neuropsychologische tests met bewezen validiteit, die werkgeheugen, cognitieve
flexibiliteit en respons-inhibitie meten. Deze tests zijn aangepast om ze
aantrekkelijk te maken voor kinderen. De vragenlijsten die de ouders invullen,
meten verschillende aspecten van gedrag (executieve functies, gedragsproblemen,
sociaal gedrag, kwaliteit van leven). T4 vindt 6 weken na het voltooien van de
training plaats.

102 kinderen met ASS, in de leeftijd van 8-12 jaar en een IQ boven 80 zullen deelnemen in een gerandomiseerde klinische trial. De kinderen zullen random worden toegewezen aan een van de drie condities; de werkgeheugen (WG) training, de cognitieve flexibiliteit (CogF) training of de non-EF training (controle-conditie). De kinderen zullen een computerspel spelen, waarin deze condities zijn vewerkt. Het spel bestaat uit 25 sessies die elk 40 minuten duren. De kinderen wordt gevraagd het spel 4-5 keer per week te spelen gedurende een periode van 6 achtereenvolgende weken, tot ze elke sessie hebben voltooid. In elke sessie zijn twee trainingsblokken voor elke EF. In de WG training-conditie wordt in elke sessie het werkgeheugen getraind, ongeveer 5 minuten per blok (10 minuten per sessie). De trainingsblokken passen zich aan in moeilijkheid aan de prestatie van het kind. Afhankelijk van de prestatie van het kind zal een trainingsblok dus iets moeilijker zijn dan het vorige blok, en zodoende wordt het WG echt getraind. De CogF training- conditie is hetzelfde opgebouwd als de WG training, met dien verstande dat nu cognitieve flexibiliteit wordt getraind. Ook de non-EF training-conditie is hetzelfde opgebouwd, maar de trainingblokken worden nu vervangen door EF taken op zeer laag niveau dat niet toeneemt in de loop van het spel, waardoor de functies niet worden getraind. Wel zal in deze conditie een beroep worden gedaan op reactiesnelheid, aandacht en concentratie.

Vier test momenten (gemiddeld 70 minuten durend) bij ouders en kind.
6 weken training (thuis), 25 sessies van 30 minuten (ongeveer 4 keer per week).
Er zijn geen risico's.