De rol van het cerebellum bij tonische dystonie

Dystonie is een invaliderende neurologische bewegingsstoornis die gekenmerkt
wordt door onwillekeurige, abnormale houdingen en draaiende, wringende
bewegingen. Bij primaire dystonie is er geen sprake van hersenbeschadiging of
onderliggende ziekte.
Bij *tonische dystonie* is er sprake van een aanhoudende, continue aanspanning
van een of meerdere spieren en is vaak het gevolg van perifere zenuwschade. De
dystonie bij deze patiënten is ernstig en de aandoening kent een slechte
prognose.
Tonische dystonie komt frequent voor in combinatie met het Complex Regionaal
Pijn Syndroom. Behandelingsmogelijkheden zijn voor beide bewegingsstoornissen
beperkt. De pathofysiologie van deze aandoening is onduidelijk en er is veel
discussie of dit wel of niet een organisch beeld is.

Er is heden veel aandacht voor de rol van het cerebellum in de pathofysiologie
van primaire dystonie. De hypothese is dat het cerebellum een fundamenteel
onderdeel is van het abnormale sensorimotor netwerk bij dystonie.
Deze hypothese is gedeeltelijk gebaseerd op klinische observatie van milde
cerebellaire ataxie in dystoniepatienten en wordt ondersteund door recente
neurofysiologische data, onder andere oogknipperconditionering. Ook wij zijn
momenteel bezig met onderzoek naar de rol van het cerebellum in primaire focale
dystonie en hopen daarmee een nieuw therapeutische aangrijpingspunt te leveren
voor neuromodulatoire interventie.

Er zijn neurofysiologische afwijkingen gevonden, zoals disinhibitie van het
motorische hersenschors, bij tonische dystonie die ook aanwezig zijn bij
primaire ('organische') aanwezig zijn. Andere afwijkingen, zoals een afwijkende
plasticiteit in de motor cortex, lijken echter specifiek voor primaire dystonie.
Om de bevindingen van dit onderzoek in een juist kader te plaatsten is het
belangrijk te weten of afwijkend cerebellair functioneren tevens wordt gezien
bij *tonische dystonie*.
Indien we aantonen dat het cerebellum ook bij tonische dystonie abnormaal
functioneert, dan is dat een argument voor toch een organische genese van deze
aandoening, waarbij het dan zou gaan om eenzelfde aandoening maar met sterk
verschillende uitingen.

Doel van dit onderzoek is dan ook functioneren van het cerebellum bij tonische
dystonie patiënten te bestuderen door middel van een klassieke vorm van *motor
learning* waarvoor het cerebellum essentieel is: oogknipperconditionering.

Het cerebellum is belangrijk voor verschillende vormen voor het leren van
motorische vaardigheden en motor adaptatie. Het klassieke voorbeeld van het
impliciet leren van motorische vaardigheden waarvoor normaal cerebellair
functioneren essentieel is, is *oogknipperconditionering* (EBC). De rol van het
cerebellum daarin is uitgebreid bestudeerd. Uit een eerdere studie is
inderdaad gebleken dat EBC afwijkend is bij patiënten met een primaire focale
dystonie. We zullen dan ook opnieuw EBC gebruiken om de rol van het cerebellum
in tonische dystonie te benaderen.

Bij EBC wordt met een zwak electrisch pulsje boven het oog een oogknipper
opgewekt. Tegelijkertijd worden via een hoofdtelefoon geluidjes aangeboden; op
een gegeven moment, na een antal sessies van gecombineerd aanbieden, zal ook
het geluidje een oogknipper op gaan wekken.

Het oogknipper onderzoek heeft geen risico's. Er wordt echter wel verwacht van
patienten en controlepersonen dat ze eenmalig naar het UMC St. Radboud komen om
daar gedurende 1-2 uur aan dit onderzoek deel te nemen. Tonische dystonie en
ook primaire dystonie zijn zeldzame invaliderende aandoeningen waarbij te veel
kennis betreffende de pathofysiologie ontbreekt. Om huidig onderzoek
betreffende de rol van het cerebellum in primaire dystonie in een juist kader
te plaatsten is kennis betreffende cerebellair functioneren in tonische
dystonie vereist. Additioneel is kennis betreffende cerebellair functioneren
bij tonische dystonie belangrijk om de pathofysiologie van tonische dystonie
verder op te helderen. De onderzoeksvraag is daarom relevant en verdedigd de
inspanning die van de patienten gevraagd worden.