Problematisch cannabisgebruik. Onderzoek naar de effectiviteit van de Wiet-Check, de Nederlandse versie van de Adolescent Cannabis Check-Up (ACCU).

Cannabis is de meest gebruikte (illegale) drug onder jongeren in de Westerse
wereld. Steeds meer onderzoek toont de schadelijke effecten op gezondheid en
sociaal functioneren van frequent cannabisgebruik aan, met name wanneer op
jonge leeftijd gestart wordt. Jongeren lopen door hun gebruik, zeker op jonge
leeftijd, een verhoogde kans op verschillende problemen, waaronder
afhankelijkheid. Echter, zij zien hun gebruik zelf vaak niet als problematisch
en zoeken de hulpverlening niet uit zichzelf op. In Nederland is er onvoldoende
(op effect onderzochte) geïndiceerde preventie voor jongeren met frequent
cannabisgebruik. De Adolescent Cannabis Check-Up (ACCU) is een in Australië
ontwikkelde interventie gericht op jongeren die frequent cannabis gebruiken en
geen actieve hulpvraag hebben. De ACCU vormt een goede aanvulling in de stepped
care benadering van problematisch cannabisgebruik onder jongeren.

Doel van het onderzoek is het vertalen, aanpassen en evalueren van de
effectiviteit van de in Australië ontwikkelde Adolescent Cannabis Check-Up
(ACCU) in het reduceren van cannabisgebruik onder jongeren (14-21 jaar) in
Nederland. De Nederlandse variant van de ACCU heet de Wiet-Check.

De hoofdvraag van het onderzoek luidt:
Is de Wiet-Check, in vergelijking met een controle conditie ('prevention as
usual') effectief in termen van:
a. verminderen van cannabisgebruik
b. verminderen van symptomen van misbruik en afhankelijkheid
En blijven deze effecten behouden drie maanden en een jaar na afloop van de
interventie?

Het effect van de interventie zal worden getoetst in een randomized controlled
trial (RCT) met twee condities: de experimentele groep (Wiet-Check) en de
controle groep. Het betreft een pragmatische, niet-geblindeerde, multi-site
trial. De experimentele groep volgt de Wiet-Check (twee gesprekken) en de
controlegroep volgt één informatiegesprek. Voorafgaand aan de Wiet-Check of het
informatiegesprek vindt de baseline-meting (T0) plaats. Vervolgens zijn er twee
nametingen, een na 3 maanden (T1) en een na 12 maanden (T2). In totaal worden
280 jongeren gescreend om uiteindelijk 70 jongeren in iedere conditie te
krijgen.

De Wiet-Check is een korte interventie volgens de principes van de motiverende gespreksvoering en bestaat uit twee gesprekken van elk 60-90 minuten, uitgevoerd door getrainde preventiewerkers van de verslavingszorg. Het eerste gesprek, de assessment sessie, bestaat uit een gestructureerd interview waarmee zoveel mogelijk informatie wordt verzameld over het cannabisgebruik van de jongere (voor- en nadelen, verwachtingen rondom minderen/stoppen) en zijn/haar levensdoelen om een zogenoemde persoonlijk feedback rapport te kunnen opstellen. In het tweede gesprek, de feedback sessie, dat ongeveer een week na het eerste gesprek plaatsvindt, vormt dit persoonlijk feedback rapport de basis voor gestructureerde feedback en informatie aan de jongere over zijn/haar cannabisgebruik in vergelijking met leeftijdsgenoten en over alle andere aspecten die tijdens de eerste sessie ter sprake zijn gekomen. Wanneer een jongere aangeeft zijn/haar gebruik te willen veranderen, dan worden mogelijke manieren om deze verandering te bewerkstellingen besproken, waaronder de optie van verwijzing naar andere interventies of behandeling.

De belasting voor de deelnemers bestaat uit de tijdsbesteding aan de sessies
(maximaal 180 minuten), het invullen van een evaluatievragenlijst, het invullen
van de online vragenlijsten (45 minuten per meetmoment) en uit eventuele
psychische belasting door het type vragen/onderwerpen tijdens de sessies en in
de vragenlijsten. Ervaringen met dezelfde interventie in Australië geven aan
dat deelnemende jongeren enthousiast waren over de sessies en deze niet als
belastend of veroordelend hebben ervaren. De meeste deelnemers waren van mening
dat hun deelname waardevol en behulpzaam is geweest. Een deel van de gesprekken
zal worden opgenomen om de getrouwheid van uitvoering van beide interventies te
kunnen vaststellen. Voor deelnemers aan het Australische onderzoek was dit geen
belemmering tot deelname. Wij verwachten vergelijkbare ervaringen bij de
deelnemers aan ons onderzoek.

Wij zijn van mening dat dit onderzoek geen risico's oproept voor de deelnemer
anders dan hij of zij al zelf in het dagelijks leven neemt. Er worden in het
kader van het onderzoek geen extra belastende of gevaarlijke handelingen van de
deelnemer verwacht, noch worden er invasieve onderzoeken verricht. De mate van
psychische belasting door de interventie zal minimaal zijn, aangezien deze
gebaseerd is op motiverende gespreksvoering. Deze methodiek wordt gekenmerkt
door het op een voor de cliënt zo prettig mogelijke wijze bespreken van
bepaalde gedragingen en gedachten, en eventuele ambiguiteit die hierbij een rol
speelt.