Naar een kortere ziekteverzuimduur van werknemers met veelvoorkomende psychische problemen

Ziekteverzuim door veelvoorkomende psychische klachten zoals angst, depressie,
burnout, overspanning en stressgerelateerde klachten is een probleem in veel
Westerse landen.
In Nederland bestaat een derde van de langdurige ziekteverzuimgevallen uit
verzuim door psychische klachten. Langdurig ziekteverzuim wordt geassocieerd
met een kleinere kans op werkhervatting, met een zwakkere financiële positie,
met sociale isolatie en uitsluiting van de arbeidsmarkt. Afgezien van deze
individuele nadelen, vormt ziekteverzuim een maatschappelijk economisch
probleem. Zelfs met mildere psychische klachten, zoals overspanning, blijkt het
ziekteverzuim gemiddeld meer dan 100 dagen te duren voordat men ook maar weer
gedeeltelijk zijn/haar werk hervat. Het is opmerkelijk dat er nog maar relatief
weinig onderzoek is uitgevoerd naar ziekteverzuim door psychische klachten,
zeker in vergelijking met lichamelijke klachten, waarover veel meer bekend is.

In 2000 heeft de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde
(NVAB) de richtlijn *Handelen van de bedrijfsarts bij werkenden met psychische
problemen* gepubliceerd en in 2007 is de richtlijn herzien (zie
http://nvab.artsennet.nl/Artikel-3/Psychische-Problemen.htm).
De richtlijn adviseert een actievere rol van de bedrijfsarts bij het
faciliteren van de werkhervatting. De richtlijn bestaat uit 4 fasen: 1)
probleem oriëntatie en diagnostiek, 2) interventies zoals het stimuleren van
het probleemoplossend vermogen van de werknemer en diens leidinggevende door
gebruik te maken van elementen uit de cognitieve gedragstherapie, het
verstrekken van informatie en contact opnemen met de huisarts als de klachten
voortduren of verergeren, 3) terugvalpreventie, 4) evaluatie en afsluiten van
de begeleiding met de werknemer, de leidinggevende en andere betrokken
professionals.
Uit eerder onderzoek bleek dat Nederlandse bedrijfsartsen een positieve
attitude hebben ten aanzien van de richtlijn en de intentie hebben de richtlijn
toe te passen in de praktijk, maar dat zij in de praktijk vaak niet volgens de
richtlijn werken. In een eerder retrospectief onderzoek werden aanwijzingen
gevonden dat het toepassen van de richtlijn leidt tot korter ziekteverzuim.
Echter, omdat bedrijfsartsen maar beperkt de richtlijn gebruiken is het nog
niet eerder gelukt om het effect van de richtlijn op het herstel en
werkhervatting van de werknemer goed te onderzoeken.

Het doel van dit onderzoek is om na te gaan:
•Waarom bedrijfsartsen de richtlijn niet (goed) volgen en te onderzoeken of dit
met een specifieke (na)scholing verbeterd kan worden (fase 1).
•Of beter gebruik van de richtlijn leidt tot snellere en duurzamere
werkhervatting en sneller herstel van werknemers (fase 2). In deze METC
aanvraag ligt de focus op fase 2.

Een tweearmig geclusterd gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek dat plaatsvindt
bij meerdere locaties van de arbodienst Arbo Unie. Zowel de bedrijfsarts, het
bedrijf, als de werknemer ondertekent bij deelname een toestemmingsformulier.
Er zijn 66 bedrijfsartsen geïncludeerd. Per locatie zijn de bedrijfsartsen
gerandomiseerd voor de interventiegroep (N=32) en de controle groep (N=34). De
interventiegroep krijgt een nascholing in de NVAB-richtlijn. De controle groep
krijgt deze nascholing niet.
Het onderzoek heeft een longitudinaal design. Na inclusie ontvangen werknemers
op 4 momenten een vragenlijst: bij baseline (T0), 3 maanden na de inclusie
(T1), 6 maanden na de inclusie (T2) en 12 maanden na de inclusie (T3). Indien
deelnemers daar apart toestemming voor gegeven hebben wordt er ook een
vragenlijst naar de leidinggevende gestuurd en wordt de handelingswijze van de
bedrijfsarts geëvalueerd in het dossier.

Bedrijfsartsen in de interventiegroep worden één jaar extra geschoold in de juiste toepassing van de richtlijn psychische problemen. Deze bedrijfsartsen zullen naar verwachting daarna de richtlijn beter toepassen in hun begeleiding van werknemers met CMD. De bedrijfsartsen in de controlegroep krijgen geen extra scholing en zullen hun werknemers met CMD begeleiden op de voor hen gebruikelijke manier.

Wat betreft de begeleiding door de bedrijfsarts worden geen risico*s verwacht
aangezien het om het toepassen van een bestaande door de beroepsgroep erkende,
evidence based richtlijn gaat.
Voor het onderzoek ontvangt de deelnemende werknemer 4 keer een vragenlijst. De
vragen gaan over onderwerpen die samenhangen met het ziekteverzuim, de
werkhervatting, de klachten, het werkvermogen, kenmerken van het werk, de
coping stijl, de eigen effectiviteit, remoralisatie, de ervaren sociale steun,
het contact met de bedrijfsarts en met de leidinggevende en de tevredenheid
over de begeleiding door de bedrijfsarts. De werknemer doet vrijwillig mee aan
het onderzoek en kan op elk gewenst moment zijn/haar deelname aan het onderzoek
stoppen.