Toepassing van geleide visualisatie bij mensen met fibromyalgie: effecten op pijn, zelf-effectiviteit en functionele status

Omdat de oorzaak van fibromyalgie niet bekend is, is er ook geen gerichte
medische behandeling mogelijk. Het is daarom des te belangrijker dat mensen met
fibromyalgie leren hoe zij zelf invloed kunnen uitoefenen op hun pijnklachten.
De verwachting is dat toepassing van geleide visualisatietechnieken daartoe een
mogelijkheid biedt. Geleide visualisatie wordt meestal ingedeeld bij
ontspannings- en afleidingsinterventies. Kenmerkend voor geleide visualisatie
is dat een persoon van een hulpverlener instructies krijgt over hoe zich te
verplaatsen in een prettige, ontspannen situatie (bijv. een wandeling door een
bos, ontspannen liggen aan het strand). Doordat de hulpverlener informeert naar
de sensorische indrukken van de patiënt (temperatuur, geluiden etc.) wordt het
vermogen vergroot om de prettige situatie voor te stellen en daarmee de
gewenste situatie (bijvoorbeeld pijnverlichting) te bereiken.
Er bestaat al vrij veel evidentie voor de werkzaamheid van geleide visualisatie
op pijn bij oncologische patiënten (zie de meta-review van Luebbert et al.,
2001). Over de effecten van geleide visualisatie op mensen met fibromyalgie is
veel minder bekend; tot nu toe zijn er nog maar enkele wetenschappelijke
studies over de effecten van geleide visualisatie bij deze groep patiënten
gepubliceerd (Fors en Götestam, 2000; Fors et al., 2002; Menzies et al., 2006;
Menzies en Kim, 2008). Het gaat daarbij om vier buitenlandse studies die samen
nog onvoldoende evidentie opleveren over de effectiviteit bij mensen met
fibromyalgie, te meer omdat de resultaten niet in alle opzichten eenduidig
zijn.

De hoofddoelstelling is meer inzicht krijgen in de effecten van geleide
visualisatie op pijn van mensen met fibromyalgie. Secundaire doelstelling is
inzicht krijgen in de effecten op zelf-effectiviteit en dagelijks functioneren
bij deze doelgroep.

Dit onderzoek betreft een gerandomiseerd controlegroep design met voor- en
nametingen. De experimentele conditie bestaat uit twee groepsbijeenkomsten
(groepsgesprekken) in combinatie met instructie over geleide visualisatie.
In de controle-conditie is er geen sprake van geleide visualisatie, maar zijn
er wel groepsbijeenkomsten.

De experimentele conditie bestaat uit groepsbegeleiding (2 bijeenkomsten) in combinatie met instructie over geleide visualisatie. De mensen in de experimentele conditie krijgen ook een CD met visualisatie-oefeningen, waarbij ze gevraagd worden die dagelijks thuis toe te passen. In de controle-conditie is er geen geleide visualisatie, maar is er wel groepsbegeleiding.

Er is sprake van een zeer geringe belasting in de zin dat de deelnemers:
* 2 keer moeten deelnemen aan een groepsbijeenkomst (per keer ongeveer 1,5 uur)
* 3 keer een set vragenlijsten over resp. pijn, zelf-effectiviteit en
functionele status moeten invullen
* gedurende 4 weken (tussen groepsbijeenkomst 1 en 2) een pijndagboekje bij
moeten houden.

Aan deelname zijn geen risico's verbonden. In combinatie met de geringe
onderzoeksbelasting en de verwachtte positieve effecten van de
onderzoeksinterventie, is uitvoering van het onderzoek gerechtvaardigd.