Het effect van een multi-component interventie op maaltijdbeleving, lichaamsgewicht en kwaliteit van leven in verpleeghuisbewoners

Er komen steeds meer ouderen in Nederland. Ouderdom komt met gebreken, waardoor
meer ouderen een grote belasting betekent voor de kosten in de zorg. Ondanks
verschillende inspanningen is een groot deel van de ouderen ondervoed: 20%
ondervoed en 50% risico op ondervoeding. Ondervoeding heeft veel negatieve
effecten wat betreft de gezondheidsstatus en kwaliteit van leven van de
persoon, alsook hoge kosten voor de gezondheidszorg. Tevens vraagt de nieuwe
financiering in de zorg (dmv ZZP) om een andere werkwijze in een
zorginstelling. Vanwege de belangrijke rol van voeding en maaltijdbeleving bij
het voorkomen van ziekte, het herstellen na ziekte en de kwaliteit van leven,
is het belangrijk om te bestuderen hoe de maaltijdbeleving van ouderen
verbeterd kan worden en te bestuderen welke gezondheidseffecten dat heeft.

Bestuderen of multi-component interventie bij ouderen in zorginstellingen -
waarbij gefocust wordt op het product, de persoon, de omgeving en het personeel
- tot een betere maaltijdbeleving leidt en een betere voedingsstatus (preventie
van ongewenst gewichtsverlies), om daarmee een positieve bijdrage te leveren
aan de kwaliteit van leven.

250 institutionele ouderen zullen deelnemen aan een longitudinale interventie
met een duur van 6 maanden. Er is gekozen voor een parallel design, waarbij 125
deelnemers in de interventiegroep zitten en 125 deelnemers in de controlegroep.

Tijdens de interventie worden op 4 niveau's veranderingen toegepast: productniveau, omgevingsniveau, client (persoonlijk) niveau en op personeelniveau. De veranderingen hebben tot doel om de maaltijdbeleving te optimaliseren (zowel op sensorisch, omgevings/ sociaal en psychologisch niveau) om daarmee de voedingsstatus te stimuleren en de kwaliteit van leven te verhogen. De deelnemers in de interventie-instellingen worden 6 maanden blootgesteld aan veranderingen rondom de maaltijd. De veranderingen die toegepast worden, zijn gebaseerd op verschillende strategieen, waarvan bekend is dat zij een invloed hebben op voedselinname en maaltijdbeleving (evidence-based): Product-niveau: - Optimale variatie en hoeveelheid - Product-marketing - Sensorische stimulatie - Goede-kwaliteit en duurzame producten Omgevingsniveau: - Aantrekkelijke fysieke eetomgeving - Aantrekkelijke sociale eetomgeving - Plezierige en ontspannen sfeer tijdens het eten, met voldoende eettijd Client-niveau (persoonsniveau): - Autonomie stimuleren - Participatie stimuleren - Client-gerichte werkwijze + aansluiten bij de wensen en behoeftes van het individu Personeel: Het personeel speelt een belangrijke rol bij alle drie bovenstaande niveau's. Het succes van de interventie hangt voor een groot deel af van het personeel, en de ruimte en ondersteuning die zij krijgen om de veranderingen toe te passen. Daarom zal het personeel getraind en gecoached worden op maaltijdbeleving bij ouderen, met veel aandacht voor de barrieres en 'facilitators' die zij als personeel ervaren. Daarom zal de training zal gericht zijn op: bewustwording, kennis, vaardigheden, houding en 'enabling' factors.

De risico's verbonden aan deelname zijn nihil en de belasting is minimaal. De
interviews zijn deels een belasting voor de deelnemers (tijd wordt gevraagd),
maar kan tevens dienen als een plezierig sociaal contact. Wij zien deze
interviews daarom als een minimale belasting. Ook het wegen van de bewoners
(wat voor een deel al standaard gedaan wordt) en de korte functionele test van
maximaal 10 minuten zal geen grote belasting zijn; mogelijk ook een fijn moment
tot contact voor de bewoner. Bij het onderzoek staat de oudere centraal; we
streven naar een optimale maaltijdbeleving, wat direct kan bijdragen aan een
hogere kwaliteit van leven. Daarnaast kan een plezierige maaltijd ook
gezondheidswinst tot gevolg hebben: betere voedingsstatus (waaronder preventie
van ongewenst gewichtsverlies en risico op ondervoeding) en mogelijk een betere
functionele status, wat ook positieve gevolgen kan hebben voor de kwaliteit van
leven. Daarnaast wordt bij de interventie client-gericht opgezet: aandacht voor
individuele behoeften en streven naar eigen keuze en participatie.