Aantonen van verschillen in cerebrale dopamine- en serotonine transporters tussen slanke personen en obese personen met- en zonder een verminderde insulinegevoeligheid

De relatie tussen obesitas, insulineresistentie (IR) en het brein staat al
enkele jaren in de belangstelling. De laatste jaren blijkt uit onderzoeken dat
er mogelijk een rol is voor cerebraal dopamine en serotonine. Uit dieronderzoek
en ook uit wat humaan onderzoek is duidelijk geworden dat cerebrale dopamine
transporter (DAT) en serotonine transporter (SERT) gerelateerd zijn aan zowel
BMI als glucose metabolisme. SERT- and DAT knockout muizen hebben een obees
uiterlijk. In mensen behandeld met SSRI (dit remt de serotonine heropname via
SERT) zien we dat de insulinegevoeligheid verbetert. Daarnaast zien we dat bij
hamsters behandeld met bromocriptine (een dopamine agonist) hyperinsulinemie en
gewichtstoename verminderen. SERT en DAT kunnen we in mensen meten met een
SPECT-scan met het radioligand [123I]FP-CIT.

De hypothese is dat obesitas resulteert in een verhoogd cerebraal SERT en DAT,
vergeleken met gezonde vrijwilligers. Cerebraal SERT en DAT zullen verder
verhoogd zijn bij obese personen met een verminderde insulinegevoeligheid
vergeleken met obese personen met een normale insulinegevoeligheid.

Observationeel onderzoek

Het radioligand [123I]FP-CIT wat wordt gebruikt bij de SPECT-scan heeft een
Europese (CPMP) registratie. In de trials die voorafgingen aan de marketing
authorisatie is aangetoond dat er geen ernstige bijwerkingen optreden na
toediening van dit radioligand (Booij et al. 24-30). Om opname van het
radioligand in de schildklier te minimaliseren, worden kaliumiodide tabletten
toegediend op de dag voor- en de ochtend van studiedeelname. De dosis per
[123I]FP-CIT injectie is 2.7 mSv (WHO categorie IIb). In vergelijking: de
jaarlijkse natuurlijke straling waaraan de gemiddelde mens blootgesteld wordt
is 2.5 mSv. Met betrekking tot de straling is door een deskundige in het AMC
een stralingsadvies uitgebracht aan de METC. 1, 2 en 3 uur na het toedienen van
het radioligand wordt een SPECT-scan gemaakt. Dit duurt circa 40 minuten per
scan. De proefpersoon ligt dan op de harde plaat van het gamma camera bed en
dient stil te blijven liggen. Voor de MRI-scans dienen proefpersonen gedurende
15 minuten zo stil mogelijk in een open MRI te blijven liggen.

Het is bekend dat de behandeling van obesitas en type 2 diabetes nog lang niet
effectief is. We vinden het daarom van het grootste belang om bij te dragen aan
een beter begrip van deze twee ziekten en mogelijk ook bij te dragen aan een
betere behandeling en preventie. Het aantonen van de rol van SERT en DAT bij
obesitas en insuline resistentie zou geheel nieuwe inzichten betekenen wat
betreft het pathofysiologisch mechanisme. Bovendien zou dit kunnen leiden tot
nieuwe, verbeterde behandelingsstrategieën en preventie. Om onze studievragen
te beantwoorden en zo bij te dragen aan het bovenstaande, is het onvermijdbaar
om daarbij de voorgestelde onderzoeken met stralenbelasting te doen. Er zijn
geen circulerende markers die een maat kunnen zijn voor SERT en DAT, ze kunnen
op geen enkele andere manier gemeten worden dan door middel van
SPECT-beeldvorming.