Het ontwikkelen van een observatie-instrument voor het kauwen van kinderen met cerebrale parese.

Deze deelstudies zijn deel van een promotieonderzoek. Het doel van het
promotietraject is om de klinische zorg bij kinderen met eetproblemen ten
gevolge van een cerebrale parese (CP) te verbeteren. Enerzijds richt het
promotieonderzoek zich op het ontwikkelen van goede klinisch bruikbare
meetinstrumenten en anderzijds op de onderbouwing van de interventie voor het
kauwen.
Kinderen met een CP hebben een beperking op het gebied van de coördinatie en
aansturing van de spieren. Dit resulteert naast grof motorische
bewegingsbeperkingen ook in verminderde mondmotorische bewegingen (Rosenbaum,
2007). Een van de gevolgen hiervan is een verminderde kauwfunctie. Deze
CP-kinderen hebben;
- een verminderde kauwsnelheid, waardoor het eten van kauwbaar voedsel meer
tijd kost
- een verminderde bewegingscoördinatie, waardoor het voedsel kwalitatief minder
gekauwd wordt
- als gevolg van de coördinatie en bijkomende beperkingen ook een groter risico
op verslikken.

Hierdoor zijn de kinderen beperkt ten opzichte van gezonde leeftijdgenootjes in
het verwerken van vast voedsel (Bell et al., 2010, Matsuo et al., 2008).

In de klinische praktijk van logopedisten die met deze doelgroep te maken
heeft, is er behoefte aan een observatie-instrument om de kauwvaardigheid te
kunnen vastleggen en ontwikkelingen te kunnen volgen. Tot op heden is er geen
observatie-instrument om de kauwvaardigheid betrouwbaar in kaart te brengen. In
internationale literatuur zijn wel instrumenten beschreven, maar deze zijn niet
specifiek voor het kauwen of niet beschikbaar in Nederland.
Daarom is een observatielijst ontwikkeld met behulp van de Delphi-methode onder
15 gespecialiseerde logopedisten. In 3 rondes (1 mondelinge en 2 schriftelijke)
zijn 15 items geselecteerd en is de beschrijving van de items in een 4
puntschaal vastgesteld. Het meetinstrument is genaamd Kauw Observatie en
Evaluatie (KOE).
De inter- en intra beoordelaarbetrouwbaarheid van de KOE is met een
intraclasscorrelation coëfficiënt (ICC) voldoende beoordeeld. De ICC van de
intrabeoordelaarsbetrouwbaarheid varieerde van .73-.98. De ICC van de
interbeoordelaarsbetrouwbaarheid varieerde van .56 tot 1.

Het is van belang om naar de normale ontwikkeling van het kauwen bij kinderen
en naar het kauwen van CP-kinderen te kijken en vast te stellen in hoeverre de
KOE hierbij daarbij behulpzaam kan zijn.

1. Beschrijven van de normale ontwikkeling van kauwen van kinderen tussen 6 en
48 maanden met gebruikmaking van het Kauw- Observatie en Evaluatieinstrument
(KOE).
2. Vaststellen hoe of in welke mate het kauwen van CP-kinderen verschilt met
dat van gezonde kinderen en nagaan in hoeverre de KOE daarbij behulpzaam kan
zijn.

De studie betreft de observatie van mondmotorisch gedrag tijdens het spontane
kauwen van (1) gezonde kinderen en van (2) CP-kinderen.

Beide groepen kinderen ontvangen dezelfde voedselproducten, namelijk 5 stukjes
bruin brood met chocopasta of smeerworst (afhankelijk van de voorkeur van het
kind) en 5 happen van een kinderkoekje. Deze eetsessie wordt op video
opgenomen. De video-opnames worden achteraf anoniem gescoord met de KOE zonder
gegevens van leeftijd, geslacht of diagnose.
Aan de ouders wordt met een vragenlijst nadere informatie gevraagd over het
kauwen van hun kind.

Wanneer ouders zijn geïnformeerd, akkoord gaan met deelname van hun kind en dit
schriftelijk bevestigd hebben, zullen telefonisch of per mail afspraken gemaakt
worden om de eetsessie op te nemen.
Ouders of voor het kind bekende groepsleiders mogen het kind het voedsel
aanbieden. Hierbij krijgen ze de instructie om op de juiste hoogte van het kind
te zitten en in een positie waarin de mond van het kind optimaal zichtbaar is.
Het brood en de koek wordt door de onderzoekers verstrekt.
De vragenlijst die door ouders ingevuld moet worden neemt maximaal 10 minuten
in beslag.
De studie wordt uitgevoerd door studenten logopedie van de Hogeschool Arnhem
Nijmegen (HAN) onder supervisie van Mw. L. Remijn, logopedist-onderzoeker Sint
Maartenskliniek.

De belasting voor het kind is laag. De observatie is eenmalig. Het is een
normale eetsituatie en het kind krijgt normaal en aantrekkelijk voedsel in een
voor het kind vertrouwde situatie. Het kind is bekend met het voedsel. Het kind
eet van brood en koek 5 hapjes. De opname zal ongeveer 15 minuten in beslag
nemen. Wanneer het kind niet wil, wordt het onderzoek gestopt.
De observatie vindt plaats bij het kind thuis, op het kinderdagverblijf,
kinderopvang, peutergroep of in de klas. Het tijdstip wordt vastgesteld aan de
hand van de mogelijkheden van het kind, ouders, klas, etc.
Er hoeven in principe geen reistijd of reiskosten door ouders en kind te worden
gemaakt. Wanneer een ouder bij het onderzoek van het CP kind aanwezig wil zijn,
dan worden de reiskosten vergoed.