Niet-invasieve prenatale diagnostiek met gebruik van celvrij foetaal DNA (cffDNA) in maternaal plasma

Prenatale diagnostiek naar chromosoomafwijkingen bij het ongeboren kind wordt
in Nederland aangeboden aan alle zwangeren met een verhoogd risico en
desgewenst verricht mbv een vlokkentest of vruchtwaterpunctie. Dit gebeurt in
Nederland ca 8000 keer per jaar. Deze ingrepen hebben een risico van ongeveer
0,5 % op verlies van zwangerschap. Sinds 1997 is het mogelijk van vader
overgeerfde kenmerken bij het ongeboren kind in maternaal plasma te
detecteren. GCML Page-Christiaens heeft daar in Nederland samen met Sanquin
Amsterdam een voortrekkersfunctie in vervuld. Met het beschikbaar komen van
technieken (*platforms*) voor massively parallel sequencing is het recent
mogelijk geworden via kwantificatie van de verhouding fetaal/maternaal DNA
fetale trisomie (het aanwezig zijn van meer dan 2 chromosomen van een bepaald
type) in maternaal bloed aan te tonen. Sinds eind 2011 worden deze testen
door verschillende buitenlandse groepen als onderdeel van patiëntenzorg
aangeboden. De gepubliceerde sensitiviteit voor trisomie 21 is hoog (100 % met
een CI van 95.9-100). Het percentage fout positieve uitslagen is 1 %, veel
lager dan bij de combinatietest die op dit moment de gebruikte screeningstest
is voor trisomie 21,13 en 18, waarbij het percentage fout positieve uitslagen 5
% is. In 2011 is in Nederland het landelijk Niet Invasief Trisomie Onderzoek
of NITRO consortium opgericht (www.nipdconsortium.nl ). Hierin participeren
ondermeer genetici, gynaecologen, laboratoriumspecialisten klinische genetica
en ethici van alle academische centra en het centrum voor bevolkingsonderzoek
van het RIVM Het doel van het consortium is de niet-invasieve testen ook in
Nederland verantwoord in te voeren. Als voorbereiding hiervoor is van belang
dat elk participerend laboratorium de techniek opzet voor het kiezen van het
beste "platform" en de beste apparatuur. Als UMCU willen we in dit
innoverende onderzoek, dat ook van groot belang is voor onze patientenzorg,
participeren.

-Het opzetten van een niet-invasieve test voor detectie van trisomie 21, 13 of
18 bij het ongeboren kind.
-Het ontwikkelen van een gestandaardiseerd protocol, inclusief
kwaliteitscriteria, voor het gebruik van massive parallel sequencing van
celvrij foetaal DNA
-Het optimaliseren van throughput, turnaround time en kosten

Om bovenstaande doelen te kunnen bereiken is het nodig te kunnen beschikken
over plasma en DNA fracties van zwangere vrouwen met een foetus met trisomie
21,13 of 18 en van zwangere vrouwen met een foetus met een normaal aantal
chromosomen. Hiertoe zal van vrouwen die voor prenatale diagnostiek komen en
dus een hoger risico dan gemiddeld hebben op een kind met een dergelijke
trisomie voorafgaand aan de ingreep bloed afgenomen worden. Volgens een
gestandaardiseerd protocol zullen cellen van plasma gescheiden worden. Het
plasma zal opgeslagen worden en in de samples waarvan op grond van de uitslag
van het onderzoek van vlokken of vruchtwater blijkt dat er sprake is van een
trisomie 21,13 of 18 zal naderhand de non-invasieve vrije foetale DNA test
(ffDNA test) gedaan worden, met de reeds aanwezige apparatuur en software.
Daarmaast zal een aantal bloedmonsters onderzocht worden van vrouwen die een
foetus met een normaal aantal chromosomen hebben.

Risicos die het onderzoek met zich meebrengt, zijn de risicos die normaal
gesproken ook verbonden zijn aan bloedafname. Er wordt 1 extra bloedafname
verricht, voorafgaand aan de invasieve test. Patiente hoeft niet extra naar
het ziekenhuis te komen en niet naar het laboratorium te gaan, het zal haar
bijgevolg nauwelijks extra tijd kosten. Er wordt 20 ml bloed afgenomen,
vergelijkbaar met een diagnostische bloedafname voor andere redenen in de
zwangerschap. Patiente wordt niet over de resultaten van de bloedtest
geïnformeerd..
Er wordt gevraagd de uitkomst van de zwangerschap met een gefrankeerde
antwoordbrief aan ons te melden. Dit is ook voor patiënten die niet aan het
onderzoek deelnemen het geval, in het kader van bijhouden van complicaties van
invasieve prenatale diagnostiek. Tot slot wordt haar gevraagd of wij zo nodig
(in geval van extreem hoge of extreem lage concentraties van ffDNA) bij haar
zwangerschapsbegeleider aanvullende informatie over de afloop van de
zwangerschap mogen opvragen.
Risicos en belasting zijn dus verwaarloosbaar te noemen.