ASCAN studie: Affectieve, Sociale, en Cognitieve ontwikkeling van Adolescenten Nijmegen.

De adolescentie, de overgangsperiode van de kindertijd naar de volwassenheid,
wordt gekenmerkt door een sterke ontwikkeling van het sociaal, emotioneel en
cognitief functioneren. Deze ontwikkeling wordt deels aangestuurd door de
ontwikkeling van het brein, en door de invloed van hormonen op het functioneren
van het brein (Blakemore & Choudhoury, 2006; Crone, 2009; Steinberg, 2008).

Adolescenten brengen meer tijd door met hun leeftijdsgenoten dan kinderen en
volwassenen (Steinberg & Morris, 2001), en ze hechten meer waarde aan het
verkrijgen van een hoge sociale status bij hun leeftijdsgenoten (LaFontana &
Cillessen, 2010). Ook zijn ze gevoeliger voor sociale inclusie en exclusie door
leeftijdsgenoten (Sebastian et al., 2010). Recente functional Magnetic
Resonance Imaging (fMRI) onderzoeken hebben aangetoond dat sociale exclusie
door leeftijdsgenoten leidt tot activatie in hersengebieden die belangrijk zijn
voor het verwerken van (negatieve) emoties (e.g., ventral and subgenual
anterior cingulate cortex, insula) en het reguleren van deze emoties (e.g.,
ventrolateral prefrontal cortex) (Bolling et al., 2011; Gunther Moor et al.,
2012; Sebastian, 2011). Activatie in de ventrolateral prefrontal cortex na
sociale exclusie hangt bovendien positief samen met leeftijd, maar negatief met
zelf-gerapporteerd leed. In eerder fMRI onderzoek naar sociale inclusie en
exclusie bij adolescenten is er nog niet gekeken naar de sociale status van de
proefpersonen en van degenen die de proefpersoon buitensloten. Dit is echter
zeer belangrijk, aangezien juist populaire adolescenten vaak anderen
buitensluiten om hun status te verkrijgen en te behouden, en populariteit door
veel adolescenten erg belangrijk wordt gevonden.

Naast het sociaal-emotioneel functioneren, ontwikkelt zich gedurende de
adolescentie tevens de zelf-controle. Een vorm van zelf-controle is het
vermogen om onmiddellijke beloningen te weerstaan om zo grotere, maar
uitgestelde beloningen te kunnen krijgen. Deze vorm van zelf-controle wordt
vaak gemeten met temporal discounting (TD) taken, waarbij proefpersonen moeten
kiezen tussen een kleine beloning die ze vandaag kunnen krijgen (e.g., ¤2) en
een grotere beloning waar ze op moeten wachten (e.g., ¤10 over 30 dagen). Uit
gedragsonderzoek is gebleken dat het vermogen om te wachten op de uitgestelde
beloning bij TD taken lineair toeneemt met leeftijd bij adolescenten (Scheres
et al, 2006). fMRI onderzoek naar de neurobiologische mechansimen die ten
grondslag liggen aan deze ontwikkeling is echter nog zeer beperkt, evenals fMRI
onderzoek waarbij zowel geld als primaire (e.g., snoep) beloningen gebruikt
worden in een TD taak.

1) onderzoeken van de neurale responsen van adolescenten op sociale inclusie en
exclusie door leeftijdsgenoten, in relatie tot de sociale status van de
leeftijdsgenoten en van de proefpersoon zelf.
2) onderzoeken van neurale mechanismen die bijdragen aan de ontwikkeling van
zelf-controle en individuele verschillen in zelf-controle bij adolescenten.
3) onderzoeken van de invloed van geslachtshormonen (testosteron, estradiol) en
cortisol op sociale status, en op hersenactivatie tijdens het verwerken van
sociale inclusie/exclusie en het nemen van beslissingen in een TD taak.

Observationeel onderzoek. Een longitudinaal fMRI onderzoek met 2 meetmomenten,
ongeveer 1 jaar na elkaar.

de deelnemers zullen 2 keer meedoen aan een fMRI onderzoek, waarbij er 1 jaar
zit tussen de 2 onderzoeken. Bij ieder onderzoek zullen de deelnemers maximaal
45 minuten in een MRI scanner doorbrengen. Om de deelnemers te laten wennen aan
de scanner en procedures en eventuele spanning weg te nemen, zullen ze allen
eerst in een oefenscanner gebracht worden, waarbij de geluiden van de scanner
ook afgespeeld zullen worden. Alle deelnemers zullen uitvoerig gecontroleerd
worden op MRI contra-indicaties (d.m.v. vragenlijsten aan ouders en
proefpersonen, en controle door de onderzoekers) voordat ze in de MRI scanner
geplaatst worden.

Na de scansessie (en een pauze van 10 min) zullen de proefpersonen een aantal
computertaken, vragenlijsten en 2 subtests van een IQ test uitvoeren. Dit duurt
ongeveer 1 uur.

De deelnemers zal ook gevraagd worden om op 2 aansluitende schooldagen driemaal
op een dag speeksel te verzamelen, zodat de hoeveelheid puberteitshormonen en
cortisol in hun speeksel bepaald kunnen worden.

Gezien de veiligheidsprocedures, het ontbreken van invasieve procedures, en de
afwisselende taken en pauzes tussendoor, kan gesteld worden dat de risico's en
belasting van de proefpersonen minimaal is.