Pilot-studie naar de haalbaarheid en bruikbaarheid van een online zelfhulpprogramma voor de behandeling van depressie in de eerstelijn

De prevalentie van depressieve stoornissen is hoog (Kessler et al., 1994;
ESEMED, 2004) en depressie wordt geassocieerd met een sterk verminderde
kwaliteit van leven van patiënten en hun naasten (Ustun et al., 2004; Saarni et
al., 2007). Depressie wordt tevens geassocieerd met hoog zorggebruik en met
aanzienlijke economische kosten (Berto et al., 2000; Greenberg & Birnbaum,
2005; Smit et al., 2006). Het merendeel van de depressieve patiënten wordt
behandeld in de eerste lijn (Bijl & Ravelli, 2000). Hoewel er effectieve
behandelingen beschikbaar zijn voor depressie in de eerstelijns zorg, inclusief
farmacotherapie en psychotherapie (Cuijpers et al., 2009), is er nog veel
ruimte voor de verbetering van depressiebehandeling.
Binnen het Europese project, ICT4Depression (ICT4D), hebben we een innovatief
interventieprogramma ontwikkeld (Moodbuster) voor de behandeling van depressie
in de eerstelijn. Moodbuster is een zelfhulp behandeling voor volwassenen met
een depressie, deze behandeling wordt via het internet en de smartphone
aangeboden. Deze smartphone maakt het ook mogelijk om het beloop van de
depressie dagelijks te monitoren. Daarnaast bevat het Moodbuster programma een
draadloze pillendoos voor meten van medicatietrouw, een aantal sensoren die
fysiologische reacties meten en een intelligent ondersteuningssysteem. Het
ICT4D consortium heeft dit platform en individuele componenten ontwikkeld in de
afgelopen twee jaar.
Aan het ICT4D project nemen partners deel uit verschillende disciplines
afkomstig uit vijf landen. De afdeling Kunstmatige Intelligentie (KI) van de
Vrije Universiteit is projectleider. Naast de afdeling KI bestaat het
consortium uit de afdeling Klinische Psychologie van de Vrije Universiteit,
GGZinGeest (Nederland), Universiteit van Linköping (Zweden), INESC (Portugal,
systeem architectuur), Plux (Portugal, sensoren), de Universiteit van Limerick
(Ierland, smartphone/applicatie ontwikkeling), de Aardexgroup (Zwitserland,
pillendoos).

Het doel van ICT4D is het ontwikkelen en testen van een (intelligent)
ondersteuningssysteem voor patiënten met een depressie in de eerste lijn,
genaamd Moodbuster. In deze pilot zal Moodbuster getest worden bij patienten
van de huisarts met een diagnose depressie. De volgende vragen centraal:

1. Wat is de haalbaarheid (feasability) van Moodbuster in termen van bereidheid
tot deelname en compliance van deelnemers met betrekking tot de interventie?
2. Wat is de bruikbaarheid (usability) van Moodbuster in termen van
tevredenheid, en acceptatie volgens deelnemers?
3. Wat is de haalbaarheid en bruikbaarheid van Moodbuster in termen van
tevredenheid en acceptatie volgens praktijkondersteuners?
4. Wat is de klinische vooruitgang in depressieve klachten bij deelnemers?

Deze studie betreft een pilot studie bestaande uit één groep met drie metingen;
een baselinemeting, een nameting (na 6 weken) en een follow-up meting (na 3
maanden). Op basis van haalbaarheid is de steekproefgrootte vastgesteld op 25
deelnemers. Naast de kwantificerende benadering heeft deze studie ook een
kwalitatief karakter omdat er bij de nameting tevens gebruik wordt gemaakt van
semigestructureerde interviews.

De belasting bestaat uit:

* Het dragen van sensoren (handschoen + hartslagmeter) voor 2 dagdelen per week
gedurende 6 weken
* Telefonisch diagnostisch interview van ongeveer 45 minuten.
* Drie metingen: op baseline, na 6 weken en na 3 maanden. Invullen van de
vragenlijsten kost ongeveer 20 minuten.
* Eventueel een interview van ongeveer 1 uur over ervaringen met gebruik
Moodbuster
* Dagelijks meten (7 berichten per dag) van stemming, slaap en angst via de
mobiele telefoon gedurende 6 weken.


De risico's zijn gering. De veiligheid van de sensoren is gewaarborgd. Echter,
omdat de sensoren geen CE-keurmerk hebben sluiten wij toch een verzekering af.