Effect van aprepitant (Emend ®) op de farmacokinetiek van fentanyl.

Pijn is een veel voorkomend probleem bij kankerpatienten, zowel in curatieve
als in palliatieve settings. Om deze pijn te
behandelen worden vaak opioiden gebruikt. Fentanyl is een van de meest
gebruikte opioiden. Meerdere fentanylpreparaten zijn tegenwoordig beschikbaar.
De transdermale fentanylpleister is ontwikkeld voor continue toediening,
onderhoudsmedicatie. De pleisters zijn beschikbaar in verschillende groottes,
overeenkomstig een specifieke afleverdosis (12ug/hr, 25ug/hr, 50ug/hr, 75ug/hr
or 100ug/hr). Fentanyl wordt geaborbeerd door een intacte huid en een continue
hoeveelheid wordt geabsorbeerd. Er zijn 2 verschillende
pleisters beschikbaar, een reservoirpleister en een matrixpleister. De manier
waarop fentanyl hierin is opgeslagen verschilt.
Farmacokinetisch is er geen verschil. Tegenwoordig wordt alleen de
matrixpleister nog gebruikt. Na het plakken van de
pleister neemt de plasmaconcentratie van fentanyl geleidelijk toe. Na 72 hr
wordt de pleister vervangen door een nieuwe. Het verwijderen van de pleister
zal niet onmiddellijk leiden tot daling van de fentanylspiegel, door de
hoeveelheid fentanyl die opgeslagen is in subcutane huid-depots. Dus de
systemische concentratie zal na verwijdering van de pleister geleidelijk dalen.
Fentanyl is erg lipofiel en bindt sterk aan plasma eiwitten. Fentanyl is een
sterker opioid dan morfine. Het metabolisme van fentanyl vindt vooral plaats in
de lever. Fentanyl wordt vooral geoxideerd tot het inactieve metaboliet
norfentanyl door het CYP3A4 iso-enzym. Minder dan 1% wordt
gemetaboliseerd tot despropionyl-fentanyl, hydroxyfentanyl, en
hydroxynorfentanyl; ook dit zijn inactieve metabolieten. Fentanyl
wordt vooral renaal geklaard. Het grootste deel van de fentanyl wordt
uitgescheiden als metabolieten, 10% als onveranderd
fentanyl. Een klein deel van de fentanyl wordt gevonden in de ontlasting,
vooral als metaboliet.
Helaas is er een grote intra- en interpatient variabiliteit in farmacokinetiek
bij patienten die een fentanylpleister gebruiken. Het is voor een groot deel
onduidelijk welke factoren leiden tot deze variabiliteit. Het is belangrijk om
te weten welke factoren deze verschillen veroorzaken om zo een risico te kunnen
inschatten op over- en of onderdosering van fentanyl. Te veel fentanyl kan
leiden tot misselijkheid, overgeven en sufheid. Onderdosering kan leiden tot
inadequate pijnstilling.

- het onderzoeken van de invloed van de toediening van aprepitant (Emend) op de
klaring van fentanyl, in patienten met een stabiele fentanyldosering

Patienten met een stabiele dosering van de fentanylpleister wordt gevraagd om
deze gedurende 3 periodes op de bovenarm te plakken. Tijdens de 3e periode
worden er 3 veneuze bloedsamples afgenomen, met 2 uur tussen de afnames.
Dit gebeurd 2 keer, waarbij er bij één van de bloedafnames aprepitant
125mg-80mg-80mg op de laatste 3 dagen wordt ingenomen (volgens standaard
anti-emetica schema).

toediening van aprepitant volgens standaard anti-emetica schema 1dd 125mg, 1dd 80mg en 1dd 80mg (de laatste keer op de dag van bloedafnames)

nvt