Geheugenstrategietraining bij oudere mensen met subjectieve geheugenklachten: een exploratieve studie

Nederland vergrijst. De toename in het aantal ouderen betekent dat de
prevalentie van problemen gerelateerd aan hoge leeftijd onvermijdelijk
toeneemt. Praktisch alle ouderen ervaren problemen in het geheugen, variërend
van zeer minimale tot*voor de leeftijd disproportionele*forse
geheugenachteruitgang. Deze achteruitgang heeft een negatief effect op het
dagelijkse functioneren en vermindert hiermee de kwaliteit van leven, zeker
indien er sprake is van flinke geheugenproblemen. Onderzoek naar het
optimaliseren van de geheugenfunctie is dus van groot belang. Tot op heden
hebben veel studies zich gericht zich op het effect van geheugentraining bij
patiëntgroepen met uitgesproken geheugenstoornissen. Bij deze
geheugenstoornissen kan gedacht worden aan de geheugenproblemen die
bijvoorbeeld optreden na hersenletsel of bij een beginnende dementie. Er is
echter nog weinig bekend over het effect van geheugentraining bij ouderen met
subjectieve geheugenklachten, waarbij vaak al sprake is van een licht
verminderd geheugenfunctioneren, waarbij geen sprake is van een pathologisch
beeld zoals dementie. Het is cruciaal deze tekortkoming te ondervangen
aangezien deze ouderen een verhoogd risico lopen op forse cognitieve
achteruitgang en dementie. Het in een zo vroeg mogelijk stadium trainen van de
geheugenfunctie heeft bij deze groep mogelijk een vertragend effect op het
ontwikkelen van verdere cognitieve achteruitgang.

In het huidige onderzoek wordt gebruik gemaakt van een bestaande
geheugenstrategietraining die eerder gevalideerd is bij mensen met (licht)
traumatisch hersenletsel. Deze training is specifiek gericht op het aanleren
van strategieën om meerdere geheugenfuncties te trainen in dagelijkse
situaties. Het primaire doel van dit onderzoek is vast te stellen in hoeverre
ouderen met voor de leeftijd disproportionele geheugenproblemen profijt hebben
van deze geheugentraining, Het secundaire doel is te onderzoeken in hoeverre
subjectieve geheugenklachten (MAC-S), subjectieve cognitieve klachten (CFQ), de
subjectieve ervaring van verbetering in het geheugenfunctioneren na de training
(Goal Attainment Scaling), Instrumentele Algemene Dagelijkse
Levensverrichtingen (IADL) en kwaliteit van leven (SF-36) verbeteren na deze
geheugentraining.

Een dubbelblinde randomized controlled trial waarbij het effect van de
geheugen-strategie training wordt vergeleken met de restoratieve training.

De geheugen-strategie training is gebaseerd op een bestaan protocol: (zie http://www.neuropsychologischebehandeling.nl/protocollen/protocol/117341/geheuge n). Deze training is gericht op verscheidene strategieen die ingezet kunnen worden om het geheugen te ondersteunen. Samen met een therapeut oefenen de deelnemers met verschillende strategieen; hiernaast worden oefeningen meegegeven zodat deelnemers thuis verder kunnen oefenen. De restoratieve training bestaat uit het oefenen van geheugentaken op de computer. Hiervoor wordt het programma Cogpack gebruikt. Dit programma bestaat uit geheugentaken zoals het onthouden van series van woorden en van patronen. Zowel de geheugen-strategie training als de restoratieve training bestaat uit 7 wekelijkse sessies, waarbij elke sessie ongeveer 90 minuten duurt.

Alle gebruikte tests en methoden zijn non-invasief en betreffen een lage
belasting van de deelnemer. Alle tests worden frequent in de klinische praktijk
toegepast en betreffen gevalideerde en betrouwbare meetmethoden. De deelnemers
kunnen zelf het tempo van werken bepalen; indien nodig kunnen extra pauzes
ingelast worden. Er zal te allen tijde een onderzoeksassistent aanwezig zijn.