Postoperatieve ileus, nader bekeken

Postoperatieve ileus is een veelvoorkomende complicatie na abdominale
chirurgie. Onder postoperatieve ileus wordt een verminderde functie en
motiliteit van het gastro-intestinaal stelsel verstaan. Dit wordt voornamelijk
veroorzaakt door paralyse van de maag, dunne- en dikke darm. Sinds enige tijd
worden er verschillende fasttrack protocollen toegepast, die de perioperatieve
zorg optimaliseren om onder andere ook het riscio op postoperatieve ileus te
verlagen. Echter veel onderdelen van dit protocol, zoals vroegtijdige enterale
voeding kan klinisch niet toegepast worden. Ileus is klinisch geassocieerd met
misselijkheid, uitgezette buik en verminderde flatus en defecatie. Meestal
herstelt de normale motilitiet van het gastro-intestinaal stelsel 3 tot 5 dagen
na de operatie. Echter in 50% van de gevallen is het nog niet hersteld op de
vijfde dag postoperatief.

Patiënten met ileus hebben een verminderd welbevinden, wat lijdt tot
immobilisatie, ondervoeding, hogere kans op pulmonale problematiek, zoals
aspiratiepneumonie, slechte wondgenezing en daarnaast een verlengde
ziekenhuisopname met daarbij gepaard gaande hogere kosten. (3)

Niet-laparoscopische operaties hebben een langer durend herstel van een
post-operatieve ileus. Andere factoren zoals eerdere operaties, algehele
anaesthesie en postoperatief opioïd gebruik dragen ook bij aan een verlengde
tijd van herstel van de darmmotiliteit.

De pathogenenese van ileus na abdominale chirurgie bestaat uit twee soorten
cascades: de vroege neurogene fase en een late inflammatoire respons. (5) Deze
inflammatoire respons wordt gezien als de meer klinisch relevantere factor voor
inhibitie van het gastro-intestinale stelsel. De inhibitoire zenuwreflex door
inhibitie van de sympatische activiteit kan ontstaan door blokkade van
afferente zenuwen. De inflammatoire respons wordt op gang gebracht door het
openen van het peritoneum en de manipulatie van de darmen gedurende de
operatie. De neutrofiele proliferatie in de muscularis intestinalis die
hierdoor wordt veroorzaakt zorgt voor een verminderde motiliteit. Mestcellen
spelen ook een belangrijke rol zoals De Jonge et al. hebben aangetoond.

Een aantal studies hebben zich al geconcentreerd op de fysische,
farmacologische en electrische stimulatie van de nervus vagus om een
postoperatieve ileus te voorkomen. Om een beter beeld te krijgen van de
neurohormonale respons die zijn uitwerking heeft op de gastrointestinale
motiliteit, zijn er diverse studies die gekeken hebben naar de spieractiviteit
van de maag en de respons van verschillende inflammatoire parameters;
interleukine (IL)-1, IL-6, procalcitonine en CRP. Vooral interleukine 1 en -6
bleken een duidelijke rol te spelen in de pathogenenese van postoperatieve
ileus. Al bij lichte manipulatie van de darmen vindt er activatie van IL-1 en 6
plaats. Dit zorgt voor een activatie van nitrioxide en prostaglandines, wat
weer resulteert in het aanmaken van leukocyten in de circulaire spierlaag van
de darm en dit leidt tot suppressie van de darmmotiliteit.

Met deze studie willen we een duidelijk beeld krijgen wat de normaalwaarden van
de verschillende inflammatoire parameters na een colorectale operatie zijn en
of deze gebruikt kunnen worden om te voorspellen en vroegtijdig diagnosticeren
van ileus. Met deze baseline data kunnen in de toekomst de effecten van
eventuele profylactische therapieën ten aanzien van postoperatieve ileus
objectief beoordeeld worden. Ditzelfde geldt voor de klinische parameters.

- De pathofysiologie van postoperatieve ileus beter begrijpen. Daarnaast het
mogelijk maken van de inschatting van de ernst en ontstaan van de ileus, door
het onderzoeken van zowel klinische als biochemische parameters. Zo kan er een
verbeterde definitie en voorspelling van de ontwikkeling van ileus worden
verkregen.

- Verkrijgen van een controle groep voor eventuele toekomstige studies, waarbij
er een interventie plaats zal vinden om ileus te behandelen/ de duur te
verkorten

prospectieve case control pilot studie

De belasting zal zeer minimaal zijn, aangezien er maar 1 extra bloedafname
wordt uitgevoerd in vergelijking met de standaard zorg. Daarnaast is de
vragenlijst weinig belastend gezien de aard en hoeveelheid van de vragen.