Een multicentre randomized controlled trial naar de effectiviteit van bekkenfysiotherapie bij kinderen van 5-17 jaar met functionele obstipatie als SURPLUS op de normale medische zorg

Obstipatie bij kinderen komt veel voor. De prevalentie van obstipatie bij
kinderen van 0-18 jaar in Nederland is, afhankelijk van de gebruikte criteria,
0,3% -8%.
Functionele obstipatie kan worden veroorzaakt door het dysfunctioneren van de
verschillende betrokken systemen; colon en rectum, bekkenbodemspieren en het
sphinctercomplex. Defecatieklachten, waaronder obstipatie, hebben vaak een
grote invloed op het psychosociale functioneren van een kind en kunnen
belastend zijn voor het hele gezin, en in het bijzonder voor de ontwikkeling
van het kind. Ten onrechte wordt aangenomen dat de symptomen of klachten van
obstipatie vanzelf weer overgaan, terwijl uit recent longitudinaal Nederlands
onderzoek blijkt, dat ongeveer een derde chronische obstipatie houdt. Bij 20%
van de respondenten wordt de kwaliteit van leven op volwassen leeftijd door de
obstipatie negatief beïnvloed. Daarnaast lijkt obstipatie op volwassen leeftijd
een even grote invloed te hebben op beschadigingen van de bekkenbodem als
obstetrische traumata, met als gevolg urine- en ontlastingsincontinentie. Tot
op heden bestaat er nog weinig wetenschappelijke onderbouwing voor zowel de
medische als psychologische effectieve behandeling van deze klacht. Er zijn nog
geen studies over de fysiotherapeutische behandeling, terwijl er in Nederland
steeds meer kinderen worden verwezen naar de in deze problemen gespecialiseerde
fysiotherapeut, de bekkenfysiotherapeut. Wetenschappelijke onderzoeken bij
kinderen naar bekkenfysiotherapeutische parameters t.a.v de bekkenbodemfuncties
i.c.m. het functioneel kunnen gebruiken van de bekkenbodemspieren zijn niet
gedaan.

Het doel van deze studie is de effectiviteit van bekkenfysiotherapie als
SURPLUS op de standaard medische zorg van kinderarts/maag-darm-leverarts bij
kinderen van 5-17 jaar met functionele obstipatie te onderzoeken.
De primaire onderzoekvraag is of door middel van bekkenfysiotherapie de
obstipatieklacht gunstig kan worden beïnvloed. Andere onderzoeksvragen zijn:
Heeft bekkenfysiotherapie als surplusbehandeling een effect op de kwaliteit van
leven van het kind en kunnen normaalwaarden betreffende de bekkenbodemfunctie
van kinderen worden vastgesteld?

Er is een multicenter RCT opgezet waarin 367 kinderen (5 t/m 17 jaar) met
functionele obstipatie volgens de Rome-III criteria worden gerandomiseerd naar
twee onderzoeksgroepen. In dit gecontroleerde, pragmatische onderzoek ontvangt
de controle groep alleen de standaard medische zorg van
kinderarts/maag-darm-leverarts, en de experimentele groep de standaard medische
zorg van de kinderarts/maag-darm-leverarts aangevuld met bekkenfysiotherapie.
Kinderartsen uit zeven ziekenhuizen en 11 bekkenfysiotherapeuten verdeeld over
Nederland nemen deel aan dit onderzoek.
Er is een elektronisch patiëntendossier (EPD) ontwikkeld. In het EPD staan alle
in het onderzoek gebruikte meetinstrumenten, zoals vragenlijsten en mictie- en
defecatiedagboekjes. Artsen en bekkenfysiotherapeuten kunnen hun status hierin
bijhouden. De vragenlijsten en dagboekjes kunnen thuis via het EPD door ouder
en kind worden bijgehouden.
Direct na het consult bij de bekkenfysiotherapeut vindt geblindeerde
randomisatie plaats naar de controle of experimentele groep voor het totale
cohort in de verhouding 1:1.
Behandelfrequentie en behandelaars verschillen tussen beide groepen. Ouder en
kind zijn niet op de hoogte van de inhoud van de verschillen.
Blinderen van behandelaar en kinderen binnen het onderzoek is niet mogelijk.
Via het EPD worden alle data anoniem aangeleverd, wat blindering van de
onderzoeker mogelijk maakt.

Het behandeltraject van een kind met obstipatie in dit onderzoek start bij de kinderarts/maag-darm-leverarts en eindigt daar en duurt in totaal een maximaal zeven maanden. De behandeling bij de arts zal bestaan uit het voorschrijven van laxantia, het geven van voorlichting over de klacht, demystificeren, toiletadviezen, eet,- drink- en beweegadviezen. Voor bijkomende mictieklachten volgt de arts zijn eigen behandelbeleid. Tijdens de behandelingen bij de bekkenfysiotherapeut wordt aandacht geschonken aan voorlichting, laxantiagebruik, demystificeren, toilethouding en >gedrag, oefentherapie (het aanleren van veranderingen in houding, spierspanning, spiercoördinatie en beweging, zowel algemeen als specifiek voor de buik- en bekkenbodemspieren), zo nodig aangevuld met myofeedback en/of rectale ballonkathetertraining.

nvt