Terug op het werk, en dan? Een longitudinale studie naar functioneren in werk na de diagnose kanker.

Door verbeterde diagnostiek en behandeling neemt het aantal personen dat kanker
overleeft toe (Grunfeld e.a., 2008). Als gevolg hiervan zijn er steeds meer
mensen die leven met kanker als een chronische ziekte. Op het moment van de
diagnose is ongeveer de helft van alle kankerpatiënten werkzaam of tenminste
beschikbaar om te werken (Verdonck-de e.a., 2010). In Nederland leven 400.000
mensen met kanker en de consequenties daarvan. Elk jaar zijn er 70.000 mensen
die de diagnose kanker krijgen (waarvan 30.000 in de werkende leeftijd) en de
verwachting is dat dit aantal toeneemt tot 2015 (Kuijpens, 2008).

Rasmussen en Elverdam (2008) onderzochten de betekenis van werk en werkend
leven na de diagnose kanker en vonden dat kankerpatiënten probeerden weer aan
het werk te gaan en hun oude structuur van dagelijks leven terug te krijgen.
Volgens Groenvold (2010) en Kennedy en collega's (2007) is terugkeer op het
werk een positieve stap richting de toekomst, die zorgt voor een verbeterde
kwaliteit van leven. Werk draagt bij aan de identiteit van een individu.
Wanneer iemand niet aan het werk is kan dat juist negatieve gevolgen hebben,
zoals een verstoring van het dagelijks leven, financiële problemen,
vermindering van de kwaliteit van leven en sociale isolatie.

Er zijn verschillende studies uitgevoerd waarbij gekeken is naar werkhervatting
na de diagnose kanker (Amir e.a., 2007; Roelen e.a., 2009; Gudbergsson e.a.,
2006, 2008; Spelten e.a., 2002, 2003; Lindbohm e.a., 2011). Zo blijkt dat 30
tot 90% van degenen die zijn gediagnosticeerd met kanker weer terugkeren op het
werk (Spelten e.a., 2003). Vaak wordt aangenomen dat personen na de diagnose
kanker hun volledige taken kunnen hervatten. Uit onderzoek van Bültmann en
collega's (2007) onder werknemers met aandoeningen van het bewegingsapparaat,
blijkt dat er naast terugkeer in werk ook gekeken moet worden naar het beloop
van functioneren in werk en naar duurzame werkhervatting.

Buiten Nederland zijn een aantal (cross-sectionele) onderzoeken gedaan naar het
functioneren in werk van personen die kanker hebben gehad. Onderzoek in de VS
laat zien dat overlevenden van een hersentumor meer beperkingen op hun werk
hebben dan mensen die geen kanker hebben gehad (Feuerstein e.a., 2007). Uit
ander onderzoek in de VS blijkt dat overlevenden van borstkanker meer
beperkingen op het werk hebben dan mensen die geen kanker hebben gehad (Hansen
e.a., 2008). Lavigne en collega's (2008) laten zien dat de productiviteit van
overlevenden van borstkanker lager is dan de bestaande norm voor gezonde
werknemers. Hoewel deze onderzoeken relevante informatie bevatten over hoe
personen na de diagnose kanker in hun werk functioneren, geven deze studies
geen informatie over het verloop van functioneren in werk over de tijd.

Het huidige onderzoek zal inzicht geven in hoe het mensen na de diagnose kanker
vergaat bij hun werkhervatting. Er zal onderzocht worden wat mensen in de
uitvoering van het werk ervaren (zowel positief als negatief) als gevolg van
hun ziekte en behandeling, gedurende een periode van 18 maanden. Bovendien zal
worden bekeken of er in het functioneren op het werk verschillende patronen
over de tijd te ontdekken zijn (bijv. verbetering, stabilisatie of
verslechtering) en welke ziekte-gerelateerde, werk-gerelateerde en
psychologische aspecten, factoren in de sociale omgeving, en
sociaal-demografische kenmerken van invloed zijn op het beloop van het
functioneren op het werk en duurzaam werken.

Voorafgaand aan de hoofdstudie wordt onderzoek gedaan met een focusgroepen, om
inzicht te krijgen in het functioneren in werk van mensen die na de diagnose
kanker weer aan het werk gaan. Dit wordt gedaan om te garanderen dat in de
hoofdstudie de juiste concepten worden gemeten en om inzicht te krijgen in hoe
deze concepten onafhankelijk en gezamenlijk functioneren werk beïnvloeden.

1. Focusgroepen:
Twee groepen met elk N=12 participanten:
1. Personen die na de diagnose kanker in de afgelopen 3 jaar zijn teruggekeerd
op het werk. Zij worden geworven door 365/ArboNed.
2. Gezondheidszorg professionals (bedrijfsartsen, artsen, specialisten,
industriële welzijnswerkers). Zij worden geworven vanuit bestaande netwerken.

Wanneer een individu besluit om mee te doen, tekent hij/zij een informed
consent. De focusgroep interviews worden uitgevoerd in het UMCG en geleid door
een getrainde, externe moderator. Er wordt een interview schema ontwikkeld,
welke op maat is gemaakt voor elke groep.
De interviews worden met een audiorecorder opgenomen en na afloop thematisch
geanalyseerd. De opgenomen data zal in een gesloten kast bewaard worden en de
geanalyseerde data op een (digitale) locatie waartoe alleen de onderzoekers
toegang hebben. Deze data zal 10 jaar bewaard worden.

2. Hoofdstudie.
Longitudinaal observationeel cohort onderzoek bij personen die na de diagnose
kanker het werk hebben hervat. De deelnemer zal vanaf het moment van terugkeer
naar het werk gedurende 18 maanden gevolgd worden, waarbij deze op baseline, 6,
12 en 18 maanden een uitgebreide vragenlijst zal ontvangen en op 3, 9 en 15
maanden een korte, online vragenlijst.

Wanneer een individu het werk weer hervat, worden de volgende stappen doorlopen:
1. Een medewerker van de arbodienst geeft uitleg over het onderzoek en vraagt
aan de persoon of deze mee wil doen met het onderzoek. Na toestemming van de
deelnemer worden de naam- en adresgegevens (NAW-gegevens) verzonden naar H.F.
Dorland-Pel (onderzoeker) of J.G. Smink (onderzoeksassistent).
2. De onderzoeker stuurt aanvullende informatie, het informed consent en de
baseline vragenlijst naar de deelnemer. In het informed consent wordt
toestemming gevraagd om een koppeling te maken tussen de persoonsgegevens,
gegevens van de arbodienst (verzuimgegevens en diagnosecode) en gegevens vanuit
de Nederlandse Kankerregistratie (kankertype en locatie, stadium, maand en jaar
van diagnose, (type, dosering en duur van) behandeling).
3. Wanneer de deelnemer om welke reden dan ook stopt met werken, zal deze (zo
mogelijk) gevolgd worden gedurende het onderzoek.
4. De deelnemer kan op elk moment zonder opgaaf van redenen zijn/haar deelname
aan het onderzoek stoppen. De deelnemer wordt dan niet meer benaderd. Dit heeft
geen nadelige gevolgen voor de begeleiding door de bedrijfsarts.

1. Focusgroepen.
De deelnemers ondergaan een groepsinterview, wat wordt geleid door een
getrainde, externe moderator. Dit interview duurt 90-120 minuten en zal gaan
over het functioneren in werk van de deelnemers. Aan het onderzoek zijn geen
risico's verbonden.


2. Hoofdstudie.
Het onderzoek bestaat uit het invullen van zeven vragenlijsten. De
tijdsbesteding wordt ingeschat op 4 x 30 minuten en 3 x 10 minuten. De totale
tijdsbesteding voor het onderzoek komt neer op 150 minuten. Aan het onderzoek
zijn geen risico's verbonden.