Het zwaard van Damocles. Interventie-studie gericht op het verminderen van verhoogde angst voor terugkeer van kanker.

Angst voor een recidief (AVR) is een normale angst voor patiënten met kanker.
Het lichaam heeft hen eerder onverwacht in de steek gelaten en er gaat tijd
over heen voordat men er weer op durft te vertrouwen dat normale lichamelijke
veranderingen onschuldig kunnen zijn. AVR kan constructief zijn; het houdt de
patiënt alert op mogelijke symptomen en motiveert bijvoorbeeld om onder
medische controle te blijven of om gezonder te leven. Maar wanneer angst zeer
groot of langdurig aanwezig is en beperkingen geeft in het dagelijks leven, is
de angst niet langer functioneel. Deze verhoogde AVR komt voor bij 9-34% van de
patiënten na behandeling van kanker en kan uiteindelijk een chronisch probleem
vormen. Helaas ontbreekt er momenteel een evidence-based behandeling voor
verhoogde AVR.

Cognitieve gedragstherapie (CGT) lijkt een veelbelovende interventie om
verhoogde AVR te verminderen. De SWORD studie (Survivors* Worries of Recurrent
Disease) onderzoekt de effectiviteit en de kosteneffectiviteit van individuele
cognitieve gedragsherapie in vergelijking met een controlegroep (treatment as
usual, TAU) in het verminderen van AVR en de daarmee samenhangende functionele
en psychologische beperkingen. Naast het effect op AVR zal het
werkingsmechanisme van CGT worden onderzocht via mediatie analyse. Ook wordt
gekeken wat mogelijke moderatoren van de behandeluitkomst zijn.

In een randomised controlled trial (RCT) zullen twee armen met elkaar
vergeleken worden. In de interventiegroep (CGT) wordt de reguliere zorg
aangevuld met een interventie gericht op reductie van angstklachten. De
controlegroep (TAU) maakt enkel gebruik van de reguliere zorg. Alle deelnemers
vullen op vier momenten vragenlijsten in: bij de start van de studie (T1) en na
drie maanden (T2), 6 maanden na T2 (T3) en 12 maanden na T2 (T4). Door
vergelijking van de CGT met TAU groep kan het effect van de interventie op AVR
en secundaire uitkomstmaten vastgesteld worden. Indien patiënten willen
deelnemen aan deze studie zullen zij door middel van een vragenlijst gescreend
worden op de aanwezigheid van verhoogde AVR. Indien patiënten evenees voldoen
aan de overige inclusiecriteria (zie *onderzoekspopulatie*) zullen zij
willekeurig worden ingedeeld in een van de twee bovenomschreven groepen.

De interventie wordt ontwikkeld door onderzoekers en psychologen van de de afdeling Medische Psychologie van het UMC st Radboud. Psychologen van deze afdeling zijn gespecialiseerd in cognitief gedragtherapeutische behandeling van kankerpatiënten met diverse psychosociale problematiek (depressie, vermoeidheid, angst). Deelnemers die worden geloot in de CGT groep zullen gedurende een periode van drie maanden cognitieve gedragstherapie aangeboden krijgen. Deze therapie bestaat uit zes tot acht individuele gesprekken van één uur met een ervaren psycholoog (verbonden aan het UMC st. Radboud). In de laatste sessies (6-8) wordt onderling afgestemd hoe de therapie gecontinueerd gaat worden: face-to-face of via E-health.

Voor de deelnemende patiënten zijn er geen risico*s verbonden aan het
onderzoek. Er wordt een tijdsinvestering gevraagd wat betreft het invullen van
de vragenlijsten en/of het participeren in de interventie.