Kiezen voor Pillen of Praten?: Een onderzoek naar voorkeuren en besluitvorming rondom de behandeling van stemmings- en angststoornissen.

Het 'Kiezen voor Pillen of Praten?' onderzoek richt zich op de voorkeuren en
besluitvorming rondom de behandeling van stemmings- en angstoornissen
(SA-stoornissen). SA-stoornissen behoren tot de meest voorkomende
psychiatrische aandoeningen in Nederland en brengen naast ziektelast, ook hoge
ziektekosten met zich mee. De meest effectieve behandelingen zijn medicatie
en/of cognitieve gedragstherapie, de keuze hiervoor hangt af van het
ziektebeeld en de voorgeschreven richtlijnen. Er spelen echter ook
verschillende andere factoren mee, waaronder de persoonlijke voorkeuren van
patiënt en behandelaar. De laatste jaren komt er vanuit de medische wereld
steeds meer een accent te liggen op patiëntbetrokkenheid bij
behandelbeslissingen. Daarnaast groeit in het kader hiervan de interesse in
behandelvoorkeuren van patiënten. De patiënten zelf willen eveneens actiever
betrokken worden bij medische beslissingen. Door middel van gezamenlijke
besluitvorming, oftewel Shared Decision Making (SDM), kan dat. Onderzoek naar
SDM heeft in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) een duidelijke achterstand
ten aanzien van andere disciplines. Desondanks lijkt ook in de psychiatrie een
belangrijke rol weggelegd voor deze manier van besluitvorming. Meer kennis van
voorkeuren, hun rol en die van andere factoren in het besluitvormingsproces kan
de (gezamenlijke) besluitvorming in de praktijk en daarmee de behandeling
verbeteren.

Het doel van dit onderzoek is inzicht te krijgen in de besluitvorming rondom de
behandeling van SA-stoornissen en in de behandelvoorkeuren van zowel patiënten
als behandelaren (psychiaters en klinisch psychologen). Daarbij wordt gekeken
naar de determinanten van beslissingen en mogelijke verschillen tussen
patiënten met verschillende stoornissen. Daarnaast worden ervaringen en wensen
met betrekking tot (gezamenlijke) besluitvorming in de praktijk onderzocht. Het
onderzoeksproject beoogt met deze informatie een praktijkgerichte
beslissingsondersteuning te ontwikkelen, die de besluitvorming omtrent de
behandeling van SA-stoornissen zal vergemakkelijken en verbeteren.

In dit observationele onderzoek wordt gebruik gemaakt van kwalitatieve en
kwantitatieve onderzoeksmethoden en bestaat uit drie fasen:

Fase I, kwalitatief: In acht focusgroepen, bestaande uit zes tot acht
patiënten of behandelaren, worden voorkeuren, verschillende aspecten van de
besluitvorming en de belangrijkste determinanten besproken. Deze focusgroepen
zijn als volgt samengesteld: 1. Patiënten met een stemmingsstoornis
(depressie); 2. Patiënten met een angststoornis; 3. Patiënten met een
obsessieve-compulsieve stoornis; 4./5. Psychiaters van GGZ Rivierduinen; 6.
Psychiaters van LUMC en 7. Psychiaters van het NedKAD 8. Klinisch psychologen
van GGZ-Rivierduinen.

Fase II, kwantitatief: De verzamelde kwalitatieve data wordt gebruikt voor het
opzetten van een cross-sectioneel survey-onderzoek, waarin met vragenlijsten de
belangrijkste factoren en aspecten van de besluitvorming gemeten worden.
Hiervoor wordt de steekproefgrootte geschat op N=145 psychiaters/klinisch
psychologen en N=200 patiënten. Ter aanvulling worden relevante gegevens uit de
eerste ROM-meting (Routine Outcome Monitoring) van patiënten meegenomen.

Fase III, kwalitatief: Op grond van alle uitkomsten wordt er uiteindelijk een
praktijkgerichte beslissingsondersteuning ontwikkeld, welke in een feasibility
pilot kleinschalig geïmplementeerd en middels semi-gestructureerde interviews
geëvalueerd zal worden. Hieraan zullen circa 20 patiënten en behandelaren
deelnemen.

Ethische aspecten: Alle deelnemers worden goed geïnformeerd, zij worden
gevraagd een informed consent te tekenen en behouden altijd het recht om
tussentijds te stoppen met het onderzoek. Voor alle onderzoeksmethoden geldt
een minimale tijdsduur. De focusgroepen worden op een voor de deelnemers
geschikte lokatie en tijdstip gepland en duren maximaal twee uur. Aangezien
ROM-metingen en dus de afname van vragenlijsten deel uitmaken van de
diagnostiek en behandeling bij Rivierduinen/ LUMC brengt dit voor de
deelnemende patiënten geen extra (fysieke) belasting met zich mee. Het
invullen van een vragenlijst duurt maximaal 15 minuten.
De belasting voor de patiënt is daarom beperkt en deelname aan dit onderzoek
brengt derhalve geen risico*s met zich mee.