Interoceptieve vreesconditionering en generalisatie ten aanzien van respiratoire sensaties bij paniekpatiënten en gezonde controles

Interoceptieve processen spelen mogelijk een belangrijke rol in de pathogenese
van paniek- en angststoornissen, hoofdzakelijk via de principes van klassieke
vreesconditionering en generalisatie. Tot op heden ontbreekt systematisch
onderzoek van interoceptieve vreesconditionering en generalisatie terwijl een
verdere focus op deze mechanismen erg belangrijk kan zijn binnen het onderzoek
naar etiologie en behandeling van niet alleen paniekstoornissen maar ook andere
psychosomatische stoornissen en angst in het algemeen. Als blijkt dat
interoceptieve conditionering en generalisatie een belangrijke rol spelen,
biedt dit een nieuw perspectief voor toekomstige behandelingen.

Het algemene doel van voorliggende studie is het onderzoek van interoceptieve
vreesconditionering en generalisatie bij zowel gezonde proefpersonen als een
groep paniekpatiënten. Voor de conditioneringsprocedure zullen we gebruik maken
van respiratoire stimuli die op zichzelf niet aversief en volkomen ongevaarlijk
zijn (geconditioneerde stimuli, CS). Als aversieve stimulus maken we gebruik
van een kortdurende, inspiratoire, occlusie (US). De duur van deze occlusie
wordt voor iedere proefpersoon bepaald op basis van hoe lang zij de adem kunnen
inhouden, na expiratie. Na de vreesacquisitie zullen proefpersonen een lichte
angstrespons vertonen ten aanzien van de CS die gepaard werd met de occlusie.
Tijdens de daaropvolgende generalisatietest kunnen we dan nagaan in hoeverre
participanten een angstrespons tonen ten aanzien van andere respiratoire
stimuli. Na afloop van de generalisatietest zien we er ook op toe dat alle
geconditioneerde vreesresponsen volledig uitgedoofd worden door middel van een
extinctieprocedure (CS-aanbiedingen zonder US). Specifiek verwachten we
ondermeer een sterkere vreesacquisitie en generalisatie bij de paniekpatiënten,
in vergelijking met de gezonde controlegroep.

Het algemene doel van deze studie is om interoceptieve vreesconditionering en
generalisatie te onderzoeken bij zowel gezonde proefpersonen als
paniekpatiënten. Hierbij hebben we drie specifieke doelen.

- Replicatie van eerdere bevindingen bij gezonde proefpersonen over hoe
interoceptieve vrees aangeleerd kan worden, gebruik makend van een nieuw
paradigma (Pappens, Smets, Vansteenwegen, Van den Bergh, & Van Diest, 2012).
Toegevoegd hieraan willen we ook nagaan of paniekpatiënten een dergelijke
interoceptieve vrees sneller aanleren. In het paradigma maken we gebruik van
een lichte sensatie van een ademhalingsobstructie als geconditioneerde stimulus
(CS, gecreëerd door een flow resistor, of, 'load' van 20 cmH²O/l/s). Een korte
onderbreking van de inspiratoire flow (occlusie) zal dienst doen als
ongeconditioneerde stimulus (US). Wanneer de CS-sensatie predictieve waarde
verwerft voor de occlusie zullen proefpersonen vrees ontwikkelen ten aanzien
van deze oorsrponkelijk neutrale CS-sensatie.
- Tweede doel van deze studie is om na te gaan in welke mate deze aangeleerde
vrees generaliseert naar andere, gelijkaardige, sensaties. Hiervoor presenteren
we verschillende intensiteiten van de ademhalingobstructie (range 5-30 cmH²O/
l/s). Zodoende kunnen we de vreesresponsen testen ten aanzien van deze nieuwe
stimuli (gegeneraliseerde stimuli, G's) die vooraf nooit gepresenteerd werden.
- Een derde doel is om individuele verschilvariabelen te onderzoeken met
betrekking tot de generalisatie en het verloop van de paniekstoornis. Hierbij
kijken we ondermeer naar hartslagvariabiliteit tijdens rust, geheugen voor
leersituaties (Autobiographical Memory Test (AMT)) en de Rey Visual Learning
Design Test (RVDLT)

Binnen deze studie maken we gebruik van een paired/unpaired design waarbinnen
we telkens een groep gezonde proefpersonen vergelijken met paniekpatiënten. Een
resistieve load (CS) zal gebruikt worden als voorspeller van een korte occlusie
van de inspiratoire flow (US) en tijdens de acquisitiefase zullen CS en US
steeds gepaard aangeboden worden voor de paired groep en expliciet ongepaard in
de unpaired groep. Tijdens de generalisatiefase ontvangen beide groepen een
partieel bekrachtigde aanbieding van de originele CS en onbekrachtigde
presentaties van de gegeneraliseerde stimuli (Gs's, bestaande uit andere
load-intensiteiten, range 5-30 cmH²O/l/s).

Er zijn geen risico's verbonden aan deze studie en zowel de medische als
persoonlijke informatie worden strikt behandeld volgens de regelgeving met
betrekking tot privacy en vertrouwelijkheid