Het effect van Virtual Reality exposure behandeling op sociale participatie bij mensen met een psychotische stoornis: een multi-centre, gerandomiseerd, gecontroleerd onderzoek.

Veel patiënten met een psychotische stoornis nemen amper deel aan de
maatschappij, zelfs als hun psychotische symptomen succesvol behandeld zijn.
Een belangrijke factor voor het in stand houden van sociale isolatie is dat
wanneer sociale angst en achterdocht toenemen, de patiënt geleerd heeft de
situatie te ontvluchten en als gevolg een daling van de angst ervaart. Dit is
een vorm van geconditioneerde vermijding die niet afneemt door het gebruik van
antipsychotica. De bewezen effectieve behandeling voor angst en paranoia in
sociale situaties in cognitieve gedragstherapie (CGT) met exposure in vivo.
Deze vorm van behandeling heeft enkele beperkingen. Ten eerste is er geen
controle over de social omgeving waaraan een patiënt wordt blootgesteld. Ten
tweede is exposure in vivo zeer kostbaar en vaak niet beschikbaar in de
Nederlandse geestelijke gezondheidszorg. Ten derde vinden niet alle patiënten
exposure in vivo een acceptabele behandelvorm en zoeken daarom geen behandeling
of haken af wanneer ze horen wat exposure in vivo inhoud. Virtual Reality
Exposure Therapy (VRET) is een bewezen effectieve behandeling voor
verschillende angst stoornissen. Het heeft de potentie een betaalbare en goed
beschikbare vorm van behandeling te worden om sociale participatie en welzijn
te verbeteren voor patiënten met een psychotische stoornis en sociale
terugtrekking. In de virtuele wereld wordt vergelijkbare angst ervaren als bij
de in vivo ervaring, maar patiënten weten tegelijkertijd dat ze een
computersimulatie gebruiken terwijl ze veilig in de kamer van de therapeut
zijn.

Het doel van het onderzoek is om te bepalen of Virtual Reality Exposure Therapy
(VRET) een effectieve behandeling is voor het verbeteren van sociale
participatie bij patiënten met een psychotische stoornis of gegeneraliseerde
sociale fobie.
Het primaire doel is het effect van VRET vast te stellen op sociale
participatie.
Secondaire doelen zijn om te onderzoeken of VRET een acceptabele behandelvorm
is voor patiënten en therapeuten, en om de invloed van emotionele factoren op
sociale participatie te exploreren zoals stigmatisering en depressie.

Enkel blind gerandomiseerde klinische trial met een 3-maanden follow-up.

De VRET behandeling heeft een maximum van 16 behandelsessies, die ieder maximaal 60 minuten duren. Bestaande CGT protocollen zullen op een punt worden aangepast: exposure in vivo wordt vervangen door virtual reality exposure. De rest van het behandelprotocol zal bestaan uit bekende, bewezen effectieve, elementen als: het verstrekken van de rationale van de behandeling/psychoeducatie, gedragsexperimenten, het verminderen van veiligheidsgedrag en taak-concentratietraining. Er zal volgens het protocol worden begonnen met exposure oefeningen aan sociale situaties die het minst angst oproepen bij patiënten. Deze worden gevolgd door exposure aan sociale situaties die steeds hoger in de angst-hiërarchie staan. De exposure oefeningen vinden plaats gedurende de therapie sessies, waarvoor gebruik wordt gemaakt van het virtual reality systeem.

Patiënten zullen drie maal geïnterviewd en getest worden (T0, T3, T6). Dit zal
ongeveer 3 uur duren. De andere testen (T1, T2) zullen worden afgenomen tijdens
aangewezen behandelsessies. Patiënten krijgen maximaal 16 therapie sessies, die
ieder maximaal 60 minuten duren, gedurende een periode van 8 weken. We
verwachten dat patiënten baat hebben bij de therapie. We verwachten dat de
behandeling sociale angst en paranoia verminderd, en sociale participatie doet
toenemen. Het is mogelijk dat sommige patiënten 'simulatie ziekte' ervaren
tijdens de VRET. We verwachten geen aversieve gebeurtenissen en deze zijn ook
niet gedocumenteerd.