Kritisch onderzoek naar de werkingsmechanismen in EMDR

Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) is een van de meest
effectieve behandelingen voor posttraumatische stressstoornis (PTSS). Toch laat
ongeveer een derde van de patiënten geen klinische vooruitgang zien. Om de
behandeling te optimaliseren is het cruciaal om in kaart te brengen welke
onderdelen op welke manier klinisch relevante verandering in gang zetten. Een
uniek element in EMDR is dat patiënten horizontale oogbewegingen maken tijdens
het ophalen van een traumatisch herinneringsbeeld. Dit zorgt ervoor dat het
herinneringsbeeld als vager en dragelijker wordt ervaren. Uit eerder onderzoek
blijkt dat EMDR mét de oogbewegingscomponent effectiever is dan zonder. Een
bevredigend antwoord op de vraag hoe dit komt, ontbreekt echter. Mogelijk zorgt
het ophalen van een vagere en draaglijkere herinnering ervoor dat patiënten
minder opkijken tegen het opnieuw ophalen ervan. Met andere woorden: de
oogbewegingscomponent zorgt mogelijk voor een daling in disfunctionele
overtuigingen omtrent het ophalen van de traumaherinnering. In het huidige
onderzoek testen we deze hypothese.

Het doel is om na te gaan of het maken van oogbewegingen in EMDR bijdraagt aan
een daling in disfunctionele overtuigingen omtrent het ophalen van de
traumaherinnering. Deelnemers van dit onderzoek zijn Nederlandse veteranen met
een diagnose PTSS. Tijdens drie EMDR-behandelsessies meten we de levendigheid
en emotionaliteit van het traumageheugen (hetgeen aansluit bij veel onderzoek
naar de werkingsmechanismen in EMDR) en disfunctionele overtuigingen omtrent
het ophalen ervan (dit is uniek in het huidige onderzoek.

Het onderzoek vindt plaats tijdens de eerste drie EMDR-behandelsessies. Tijdens
elke sessie wordt op een drietal tijdstippen (begin, midden, en eind van de
sessie) vragenlijsten afgenomen. In de eerste sessie wordt een 'target'
geheugenbeeld geselecteerd. De metingen in deze sessie fungeren als baseline.
Tijdens de tweede en derde sessie denkt de patiënt herhaaldelijk terug aan het
geheugenbeeld; tijdens één van die twee sessies worden horizontale
oogbewegingen gemaakt (zoals gebruikelijk is in EMDR-behandeling), tijdens de
andere sessie worden géén oogbewegingen gemaakt (dit betreft de experimentele
manipulatie). Middels een cross-over experimenteel design doorloopt elke
deelnemer één EMDR-behandelsessie zonder oogbewegingen, en fungeert daarmee als
zijn of haar eigen controlegroep. Via een randomisatielijst wordt aan de hand
van het deelnemersnummer bepaald of de oogbewegingen in de tweede óf de derde
behandelsessie worden weggelaten.

Zie "Onderzoeksopzet": het weglaten van de oogbewegingscomponent in één van de EMDR-behandelsessies kan worden gezien als interventie.

De belasting van het onderzoek bestaat uit het invullen van enkele
vragenlijsten. Deze vragenlijsten gaan over de traumatische herinnering van de
patiënt en kunnen daardoor als confronterend worden ervaren. Er zijn geen
risico's verbonden aan het onderzoek.