Invloed van IVIG op zenuwvezel membraan-meting bij multifocale motorische neuropathie (MMN)

Multifocale motorische neuropathie (MMN) is een progressieve aandoening van
perifere zenuwen in volwassenen die leidt tot spierzwakte en spieratrofie in
armen en benen zonder gevoelsverlies. Uitgebreid zenuwgeleidingsonderzoek bij
MMN toont plaatsen in sommige perifere zenuwen waarbij de impulsgeleiding
geblokkeerd is in nog intacte motorische zenuwvezels. Mogelijke mechanismen van
deze impulsblokkade zijn: demyelinisatie van motorische axonen, veranderde
functie van ion-kanalen die bij de impulsgeleiding zijn betrokken en veranderde
rustmembraanpotentiaal van motorische axonen. In andere zenuwen kunnen
aanwijzingen worden gevonden voor verlies van perifere motorische axonen.
Sensibel geleidingsonderzoek is normaal, ook op plaatsen met afwijkend
motorisch geleidingsonderzoek. Bij de helft van de MMN patiënten worden hoge
titers serum antilichamen gevonden tegen ganglioside-GM1 dat in perifere
zenuwvezels tot expressie komt. MMN wordt behandeld met immunoglobuline
(IVIG)-kuren. Na iedere kuur ontstaat, binnen enkele dagen, een verbetering van
de spierkracht die meestal enkele weken aanhoudt. Ondanks deze behandeling
treedt in de loop der jaren permanent krachtsverlies op (vooral van de handen)
door irreversibel afsterven van aangedane motorische axonen. Mede omdat
state-of-the-art pathologische studies bij MMN ontbreken is het mechanisme van
de achteruitgang in MMN onopgehelderd, evenals de rol van de anti-GM1
antilichamen. Om uiteindelijk een therapie te vinden die deze achteruitgang
tegen gaat, is het allereerst van belang de ziektemechanismen in MMN op te
helderen.

Dit project richt zich op het vinden van een verklaring voor de snelle
verbetering na een IVIG-kuur. Deze kan niet verklaard worden door
remyelinisatie of ingroei van beschadigde axonen omdat deze processen meer tijd
kosten (maanden tot jaren). Het is daarom mogelijk dat IVIG een directe invloed
heeft op de membraaneigenschappen van motorische zenuwvezels die
dysfunctioneren bij MMN maar die nog niet irreversibel beschadigd zijn. Daarom
willen wij in dit project de invloed van IVIG op membraaneigenschappen van
motorische axonen in perifere zenuwen bij MMN onderzoeken. Dit zal gebeuren met
excitability tests waarmee verschillende soorten ion-kanalen in het
axonmembraan op één plaats van een zenuw kunnen worden onderzocht.

Er worden 45 MMN patiënten onderzocht die behandeld worden met IVIG-kuren. MMN
patienten uit de UMC Utrecht database samen met nieuw gediagnosticeerde MMN
patienten. Iedere patiënt ondergaat twee onderzoeken: een onderzoek vlak voor
het geven van een IVIG-kuur (wanneer de spierzwakte het moment bereikt waarop
ze maximale spierkrachtverlies hebben, en een onderzoek op het moment dat de
kuur het meeste effect heeft en de spierkracht zo goed mogelijk is; dit
tijdstip verschilt per patiënt (meestal ongeveer 2 weken na het geven van een
IVIG-infusie).
Voor de nieuw gediagnositiceerde patienten zal het eerste excitability
onderzoek plaatsvinden vóór de eerste IVIG infusie, op dezelfde dag. Voor de
tweede meting zal samen met de patient worden bepaald wanneer deze plaatsvindt.
Als de patient verbetering opmerkt, neemt de patient contact op met de
coordinerende onderzoeker voor het inplannen van een afspraak.
De IVIG kuur is de standaard behandelmethode bij MMN patienten en dus geen
procedure van de studie, de behandeling verandert dus niet bij participatie in
het onderzoek.

Het eerste onderzoek duurt anderhalf uur. Het bestaat uit de volgende
onderdelen. (I) Motorisch geleidingsonderzoek van de n. medianus beiderzijds
waarbij schokjes worden gegeven bij de pols en elleboog en het spierantwoord
wordt geregistreerd met plakelektroden op de duimmuis. Op grond van dit
onderzoek wordt bepaald aan welke zijde het excitability-onderzoek zal
plaatsvinden. Duur 5-10 minuten. (II) Sensibel geleidingsonderzoek van de n.
medianus aan de zijde waar het excitability-onderzoek zal plaatsvinden om
carpale tunnel syndroom uit te sluiten; dit heeft n.l. invloed op excitability
parameters. Bij dit onderzoek worden schokjes aan de pols en handpalm gegeven
en wordt het zenuwantwoord met ringelektroden rond de derde en vierde vingers
geregistreerd. Duur 10-15 minuten. (III) Opwarmen van de arm en hand waar het
excitability-onderzoek zal plaatsvinden met een plastic deken waar water van
37°C door stroomt. Duur 30 minuten. (IV) Excitability-test van de n. medianus
aan de pols; hierbij worden lichte schokjes aan de n. medianus bij de pols
gegeven terwijl het spierantwoord van de duimmuis wordt geregistreerd met
plakelektroden (duur 30 minuten). (V) Meting van de spierkracht van de m.
abductor pollicis brevis met de MRC-schaal. Duur 15 minuut. Het tweede
onderzoek duurt korter (1 uur) omdat onderdelen (I) en (II) kunnen vervallen.

Er zijn geen risico's bekend die verbonden zijn aan dit onderzoek. De
elektrode-lijm kan wel een tijdelijke lichte roodheid van de huid veroorzaken,
zoals ook te zien is in onderstaand onderzoeksprotocol (*Sensibele axonen bij
multifocale morische neuropathie (MMN)* NL53422.041.15).