Een ideografische studie ter evaluatie van neurofeedback training voor stemmingsverbetering bij ouderen; een pilot study met zes patiënten.

EEG Neurofeedbacktraining is een innovatieve en veelbelovende interventie voor
de behandeling van psychiatrische stoornissen waarbij sprake is van
disfunctionele hersenactiviteit. EEG Neurofeedbacktraining (verder NF) blijkt
namelijk in staat perfusie en stofwisseling in het brein, en meer specifiek
corticale prikkelbaarheid, te veranderen. De meeste ervaring is opgedaan bij de
behandeling van ADHD bij adolescenten, waarbij neurofeedback een goed
toepasbare en kosteneffectieve interventie is gebleken. NF wordt ook
verondersteld effectief te zijn in het verminderen van depressieve symptomen
door modulering van de onbalans in de frontale alfa activiteit. Enkele
case-studies en een pilot studie vonden dat een relatieve verhoging van de
frontale activiteit links door een asymmetrische neurofeedback training leidt
tot vermindering van depressieve symptomen.

Helaas vereist tot op heden de toepassing van NF frequente training onder
begeleiding van specialisten. Dit gaat gepaard met hoge kosten en een lagere
toegankelijkheid van de behandeling. Teneinde deze techniek breed toepasbaar te
maken tegen lage kosten worden op dit moment methoden ontwikkeld welke waarmee
patiënten zonder begeleiding in de thuissituatie kunnen trainen. Dit is een
uitkomst voor minder mobiele en oudere patiënten.

In deze pilotstudie testen we:
1. de uitvoerbaarheid van een op ouderen toegespitste aanpassing van NF
training voor behandeling van depressieve symptomen in de thuissituatie met
behulp van een tablet applicatie.
2. de uitvoerbaarheid van de gekozen testbatterij bij depressieve ouderen (>=60
jaar) welke opgenomen wordt in de (toekomstige) grotere subsidie aanvraag.
3. de mate waarin NF parameters variabiliteit en beloop in stemming verklaren
binnen patiënten.

Een idiografische studie opzet waarbij intra-individuele variatie over de tijd
wordt bestudeerd. Dit gebeurt door vele herhaalde (dagboek-)metingen, en door
voor elke patiënt afzonderlijk statistische analyses te verrichten. De power
komt hierdoor niet uit het aantal individuen, maar uit het aantal metingen per
individu. Patiënten zullen gedurende een periode van 8 weken dagelijks trainen
met de NF applicatie, wat resulteert in een tijdreeks van 56 metingen per
individu.

De idiografische studie opzet maakt het mogelijk om per patiënt te analyseren
of NF geïnduceerde veranderingen in frontale alfa-lateralisatie voorafgaan aan
veranderingen in stemming of juist volgen op een verandering in stemming. Wij
verwachten bij een deel van de patiënten een effect van NF geïnduceerde
veranderingen te kunnen identificeren en veronderstellen dat juist bij deze
ouderen het effect van de NF training optreedt (proof-of-concept studie).

Er zijn geen risico*s verbonden aan de studie. Eerdere studies van toepassing
van neurofeedback training voor behandeling van depressie lieten geen
bijwerkingen zien. In neurofeedback studies bij andere psychiatrische
stoornissen wordt soms voorbijgaande hoofdpijn of vermoeidheid gerapporteerd.

Belasting voor deelnemers bestaat uit:
- Introductiebezoek (3 uur in totaal): 1) batterij vragenlijsten invullen, 2)
MoCA wordt afgenomen, 3) uitleg over studie
- Gedurende de 56-daagse studieperiode dagelijks: 1) Eenmaal daags een
vragenlijst over depressieve klachten invullen op de smartphone (2 minuten per
keer), 2) Eenmaal daags de neurofeedback sessie ondergaan (20 minuten per
keer).
- Aan einde van de 56-daagse studieperiode (15 minutes): 1) hoofdband en
smartphone inleveren bij de onderzoeker, 2) vragenlijstje invullen over
belasting studie.
- Drie maal (4, 8 and 12 weken) een vragenlijst invullen over psychische
gezondheid (50 minuten per keer).

Mogelijk voordeel van de studie kan zijn dat de neurofeedback training de
depressieve klachten vermindert