Nieuwe zelf-management technieken voor vroege uitingen van psychopathologie:
een experimentele studie om fenotypes van neurale en mentale reactiviteit te verbinden

Adolescenten en jong volwassenen vormen meer dan 25% van de mensheid op aarde,
en tijdens deze levensfase vormen psychische aandoeningen de grooste oorzaak
van verloren jaren ten gevolge van invaliditeit. Zelf-management interventies
voor jonge mensen in de vroegste fasen van het ontwikkelen van psychopathologie
zijn dringend gewenst, maar blijven vooralsnog onderontwikkeld.

Door de verbindingen te leggen tussen experimentele leertaken tijdens
hersenscans met de vroegste tekenen van psychopathologie alsmede de response op
non-farmacologische zelf-management behandelingen, draagt dit onderzoek bij een
een nieuw innovatief veld van praktisch beldbormend onderzoek van de hersenen
in de vroegste stadia van psychopathology. Dergelijk beeldvormend onderzoek
stelt ons in staat om neurale correlaten aan te wijzen die samenhangen met de
kwetsbaarheid van mentale aandoeningen. Sommige psychiatrische aandoeningen
zullen zelfs al detecteerbaar zijn in preklininische stadia in de algemene
bevolking. Er is dringend behoefte aan nieuwe onderzoeksstrategieen gricht op
de vroegste expressie van dysfunctioneren, alsmede aan nieuwe aanknopingspunten
voor zelf-management technieken. Daarop is dit project gericht. Deze kennis is
essentieel om de neurale basis van mechanismen van psychologische therapie te
leren begijpen.

Drie complementaire gerandomiseerde, gecontroleerde studies (RCT*s) met drie
groepen mensen met klachten van psychopathologie zonder dat deze voldoen aan
een diagnose (level 1b / sub-diagnostische ernst).

Een zelf-management interventie in het dagelijks leven, waarbij feedback gegeven wordt op kernkwetsbaarheden van psychologische aandoeningen met behulp van experience sampling methodology (ESM) door loslaten en acceptatie oefeningen te doen om emotionele reactiviteit te reduceren op stress en activerende oefeningen om doelgericht gedrag te verhogen 1. Vrees trial: exposure therapie bij mensen met een specifieke fobie. De controle conditie bestaat uit steungevende therapie of een wachtlijstgroep. 2. Psychose en Depressie trial: de verum conditie bestaat uit 5 sessies ACT training, dan 6 weken 3 dagen per week ESM metingen, gevolgd door ACT-oefeningen, toegesneden op de persoon en interactief middels feedback gebaseerd op de ESM gegevens. De controle conditie bestaat uit groepsgesprekken + ESM zonder ACT-oefeningen of feedback.

De proefpersonen krijgen interviews en psychometrische vragenlijsten om een
dimensionele inschatting te maken van de psychopathologie. Op baseline krijgen
de preofpersonen een semi-gestructureerd interview (Mini-D, 45 mins).
Deelnemers krijgen voorts een pre- en post interventie MADRS interview (45
minuten). De vragenlijsten (invultijd 45minuten) beslaat verscheidene domeinen
van psychosociale, sociale en fysiek (dis)functioneren. Ook worden de
deelenemers uitgenodigd deel te nemen aan een pre- en post interventie fMRI
neuroimaging sessie (ca. 120 minuten, met daarin testen om vrees-leren te
meten, beloningsleren en anticipati van beloning). Tenslotte worden de
proefpersonen gevraagd of ze pre- en postinterventie vier bloedmonsters
(32,5cc) willen afstaan voor epigenetische analyses. Deze venapunctie is
optioneel en heeft geen consequenties voor deelname aan de behandelstudie.
Na inclusie krijgen alle deelnemers een PsyMate® gedurende 15 dagen, waarmee
door middel van een electronisch dagboeksysteem zij hun eigen gevoelens en
symptomen kunnen registreren in the context van het dagelijkse leven. Na de
baselinemeting worden de proefpersonen die deelnemen aan de behandelstudie
toegewezen aan de verum danwel de placebo conditie.
De proefpersonen met hoge-vrees klachten krijgen dan hetzij therapie (namelijk
exposure / blootstelling in vivo) gedurende 4-5 uren door een ervaren
psychiater en cognitief gedragstherapeutin kleine groepjes (3-5 personen)
danwel een steunend, structurerend behandelcontact.
De proefpersonen met hoge subklinische depressie of hoge subklinische psychose
klachten krijgen een korte (5 sessies durende) Acceptance and Commitment
training (ACT) zoals beschreven door Bach & Hayes. Deelnemers in de
experimentele arm krijgen vervolgens PsyMate® registraties gedurende 6 weken
(3 dagen per week) inclusief herhalende ACT-oefeningen. Gedurende deze 6 weken
krijgen ze ook feedback op basis van hun ervaringen gerelateerd aan hun
affectieve responses. Feedback vindt wekelijk plaats (dus in totaal 6 keer). de
feedback is mondeling, schriftelijk en grafisch in heldere staaf en
taartdiagrammen. Proefpersonen toegewezen aan de controle arm krijgen ook 6
weken Psymate® registraties maar dan zonder de oefeningen en zonder de
feedback. Na de interventie krijgen de proefpersonen wederom een fMRI-sessie
met dezelfde neuropsychologische taakbatterij als pre-interventie (ca. 90
minuten, met daarin testen om vrees-leren te meten, beloningsleren en
anticipatie van beloning), nogmaals een 7-daagse PsyMate® registratie.
De gehele tijdsbelasting voor deelnemeers met lage of geen psychopathologie
(observationele studie) bedraagt daarmee: 15 uren.
De gehele tijdsbelasting voor hoog-vrees deelnemers bedraagt: 20 uren (excl
PsyMate-tijd).
De gehele tijdsbelasting voor deelnemers aan de subklinische depressie of
psychose groep bedraagt: 21 uren (excl PsyMate-tijd).
Het onmiddellijke voordeel van deelname voor de proefpersonen zelf is
klachtenreductie. Het voordeel van deze nieuwe therapeutische interventie is
dat hiermee een krachtige therapie ontwikkeld en onderzocht wordt waarbij
psychotherapie buiten de klinische setting ingezet wordt om real-time en
real-world ervaringen van een proefpersoon met de omgeving te gebruiken.
ESM-interventies zijn erop gestoeld om mensen direct feedback te geven over hun
dagelijkse leven in reactie op gebeurtenissen en ervaringen. In ons
laboratorium wordt verschillende ESM-gebaseerde psychotherapieen ontwikkeld
waarbij gebruik gemaakt wordt van psychologische technieken uit de Acceptance
and Commitment Therapy en Mindfulness.
Verder draagt dit onderzoek ook bij aan het onderzoek hoe de effecten van
ESM-therapie gemedieerd worden door veranderingen in fMRI fenotypes van 'leren'
en 'salience'maten, die mogelijk een nieuw aangrijppunt zullen vormen voor
nieuwe farmacologische interventies.
Deelname aan dit project draagt daarom bij aan de opheldering van veranderingen
in de hersenen die voorspellend zijn voor het ontwikkelen van psychopathologie
en daarmee bijdragen aan de kennis die nodig is voor de ontwikkeling van nieuwe
behandelingen en preventie strategieën.