Mentale representaties van en aanpassing aan het spraaksignaal via cochleaire implantaten: Hoe het verzwakte signaal zijn weg vindt in het mentale lexicon

Door Cochleaire Implantaten (CI) kunnen doven hun spraakwaarneming weer terug
krijgen. Na inbrenging van een implantaat moeten luisteraars zich een nieuwe
zintuiglijke ervaring eigen maken, die wordt voortgebracht door het elektrisch
stimuleren van de gehoorzenuw. Al is een dergelijke leerweg van groot belang
voor het succesvol functioneren van het CI, toch slaagt de één er beter in zich
aan te passen dan de ander, en de factoren die deze variatie teweegbrengen zijn
niet makkelijk te duiden. Dit project richt zich op het onderzoeken van de
oorzaken van zulke onderlinge variatie door de spraakverwerking met CI te
vergelijken met modellen van spraakwaarneming en van lexicale toegang. Deze
modellen verklaren de verschillen in verwerkingseffectiviteit met gradaties van
overeenkomst tussen het spraaksignaal en de mentale representaties daarvan op
verschillende niveaus. Zolang de representaties accuraat zijn is er een
constante informatiestroom tussen de verwerkingsniveaus: het semantische,
lexicale en sublexicale niveau. Deze interactie waarborgt de efficiency van de
spraakverwerking, bevordert het luistergemak, en het biedt de mogelijkheid tot
compenseren wanneer er een luisterfout wordt gemaakt, en zo ook om
voorspellingen te vormen over aankomende signalen. Een dergelijke perfecte
match komt echter nauwelijks voor bij CI. Het akoestische signaal komt niet
overeen met de representaties ervan omdat het natuurlijke signaal slechts
gedeeltelijk wordt overgebracht door CI. Nog belangrijker, zowel de mentale
representaties van luisteraars als hun spraakverwerking kunnen zijn aangetast
door langdurige blootstelling aan minderwaardige of onvolledige signalen.
Dit project zal onderzoeken hoe spraakverwerking met CI binnen de modellen van
spraakwaarneming past. Het onderzoek richt zich op het geven van een uitgebreid
perspectief op spraakverwerking in CI en op het vastleggen van de manier waarop
het CI-signaal zijn weg vindt in het lexicon. Als langdurige blootstelling aan
verzwakte signalen het cognitief spraakverwerkings-vermogen verandert, dan kan
het zijn dat luisteraars deze niet-optimale verwerking zelfs blijven aanwenden
wanneer hun zintuiglijke waarneming aanzienlijk verbeterd is. De vragen binnen
het project zijn daarom relevant voor een grondig begrip van spraakwaarneming
en voor het ontwikkelen van nieuwe methodes ten behoeve van
gehoor-rehabilitatie.

Het project heeft drie hoofddoelstellingen:
1) Onderzoeken welke invloed spraakverwerking met CI heeft op de luisteraars
mentale representaties op lexicale en sub-lexicale niveaus en ook de
informatiestroom tussen deze niveaus.
2) Bestuderen welke mechanismen van spraakwaarneming in verband staan met maten
van corticale verwerking, op het niveau van zintuiglijke verwerking en op het
niveau van voorspellende berekening.
3) Onderzoek doen naar de omgekeerde plasticiteit van mentale representaties in
reactie op langdurig gebrek aan stimulatie bij langdurig gebruik van CI, en ook
de herstellende plasticiteit in reactie op de verwerking van verschillende
zintuiglijke informatie bij nieuwe CI gebruikers.

Het project bestaat uit twee delen. Deel I combineert gedragsexperimenten met
ERP-opnamen en een eye-tracking experiment. Dit gedeelte vergelijkt de
prestaties van langdurige CI gebruikers met die van Normaal Horende luisteraars
(NH), in zowel normale als gesimuleerde CI-situaties. Deel II is een
longitudinaal onderzoek bij nieuwe CI gebruikers, na implantatie. Deze
deelnemers worden getest binnen de experimenten uit Deel I, op drie momenten:
binnen 2 weken, na 2 maanden en na 3 tot 5 maanden na de implantatie.
Verschillende groepen (CI gebruikers, NH en NH bij CI-simulatie) zullen met
elkaar worden vergeleken. Ook worden bij elke testpersoon verbanden gelegd
tussen de verschillende experimenten.

Er zijn geen risico's of voordelen verbonden aan deelname aan dit onderzoek.
Een testsessie duurt maximaal 4 uur per luisteraar, inclusief pauzes. De duur
van de sessie kan makkelijk worden aangepast mocht de deelnemer dat vragen. Het
geluidsvolume zal altijd worden aangepast aan het meest comfortabel
luisterniveau van de deelnemer.