Beslisdiagnostiek in problematische opvoedsituaties

Beslissingen over uithuisplaatsing van jonge kinderen zijn ingrijpend en hebben
grote gevolgen voor zowel de ouders als het kind. Een inschatting van de
leerbaarheid van de ouders kan bij deze beslissingen een belangrijke rol
spelen. Er is echter nog geen diagnostisch instrument getoetst dat de
leerbaarheid van ouders systematisch in kaart brengt. Deze studie zal toetsen
of een 'evidence- based' interventie om de leerbaarheid van ouders in kaart te
brengen bijdraagt aan de kwaliteit van de besluitvorming in
kinderbeschermingszaken (zie pag. 11 van het onderzoeksprotocol).

De huidige studie toetst of de VIPP-APP (Video feedback Intervention to promote
Positive Parenting for the Assessment of Parenting Potential) bijdraagt aan de
kwaliteit van het beslisproces in een kinderbeschermingscontext.

De doelen van deze studie zijn:
1. Testen of kinderen bij wie het advies over uithuisplaatsing gebaseerd is op
de VIPP -APP minder emotionele en gedragsproblemen hebben dan kinderen bij wie
het advies gebaseerd is op reguliere beoordelingen.

2. Testen of het advies over de wenselijkheid van uithuisplaatsing (gegeven
door een professional), gebaseerd op initiële beoordelingen, vaker wordt
aangepast na de VIPP-APP dan na reguliere beoordelingen.

3. Testen of professionals zich zekerder voelen over hun advies als deze volgt
na de VIPP-APP, in vergelijking met de reguliere beoordelingen.

De studie betreft een RCT met een experimentele en controle groep. Gezinnen die
tijdelijk in één van de vier gezinsklinieken in Nederland verblijven in een
beoordelingskader met betrekking tot uithuisplaatsing met een kind tussen de
0-6 jaar oud zullen geworven worden. Wanneer de ouders toestemming geven voor
deelname aan de studie zullen ze random worden ingedeeld in één van de twee
condities. In week 1 zullen moeder en kind gevraagd worden om deel te nemen aan
de voormeting waarbij verschillende ouder en kind factoren worden gemeten.
Tevens geeft de gezinsbehandelaar een voorlopig advies over de eventuele
uithuisplaatsing van het kind. In week 2 tot week 7 zal de begeleiding, de
VIPP-APP of de 'care as usual', plaatsvinden in de kliniek. De nameting,
waarbij dezelfde ouder en kindfactoren zullen worden gemeten als bij de
voormeting, zal plaatsvinden in week 8. Vervolgens zal er een eindadvies over
de eventuele uithuisplaatsing van het kind worden geformuleerd door de
gezinsbehandelaar en de gezinspsychiater. Zes en twaalf maanden na het
eindadvies zullen er twee follow-up metingen plaatsvinden die bestaan uit
telefonische afspraken of huisbezoeken waarbij er een interview en
vragenlijsten worden afgenomen.

Een uitgebreidere beschrijving van de onderzoeksopzet is te vinden op pagina 16
van het onderzoeksprotocol.

De interventie die gebruikt wordt in deze studie is de 'Video- feedback Intervention to promote Positive Parenting for the Assessment of Parenting Potential' (VIPP-APP). De VIPP-APP is gebaseerd op de VIPP-SD (Video- feedback Intervention to promote Positive Parenting and Sensitive Discipline), een preventieve interventie gericht op de sensitiviteit van de ouders en sensitieve discipline, wat weer invloed heeft op de ouder-kind relatie en interactie en gedragsproblemen bij jonge kinderen vermindert. De VIPP-APP is de aangepaste versie van de VIPP-SD voor gezinnen in een kinderbeschermingcontext. De thema>s van VIPP-SD zijn: Thema>s gericht op sensitiviteit: 1. Exploratie versus gehechtheidsgedrag: het verschil laten zien tussen spel van het kind en contact zoeken door het kind, en uitleg over de verschillende reacties die dit van de ouder vraagt. 2. >Spreken namens het kind> (>Speaking for the child>): het bevorderen van accurate waarneming van (subtiele) signalen van het kind door het verwoorden van zijn gezichtsuitdrukking en de niet-verbale uitingen die op video te zien zijn. 3. Sensitieve keten: uitleg over het belang van prompt en adequaat reageren op signalen van het kind (keten: signaal van het kind > respons van de ouder > reactie van het kind). 4. Delen van emoties: tonen en aanmoedigen van de affectieve afstemming door de ouder op positieve en negatieve emoties van het kind. Thema>s gericht op het stellen van grenzen en disciplineren: 1. Inductieve discipline en afleiden, waarbij inductie (aangeven waarom iets ge- of verboden wordt) en afleiding aanbevolen worden als reacties op moeilijk gedrag of conflictuitlokkende situaties. Door inductie te gebruiken bevorderen ouders ook empathie (invoelingsvermogen in het gedrag en de emoties van anderen) bij hun kind. 2. Positieve bekrachtiging door het kind te prijzen voor positief gedrag en door negatief aandacht zoeken te negeren. 3. Het gebruik van een sensitieve time-out om op een sensitieve manier escalatie van driftbuien tegen te gaan en de situatie voor de ouder draaglijk te houden. 4. Empathie voor het kind, gecombineerd met consistente discipline en heldere grenzen. De laatste 2 sessies zijn 'booster' sessies waarbij alle thema's aan bod komen. Voor een meer gedetaileerde beschrijving van de VIPP-APP, zie pagina 20-22 van het onderzoeksprotocol.

Gezien de ervaringen met eerdere studies naar neurobiologische factoren van
stressregulatie en mogelijk belastende vragenlijsten (Reijman et al., 2014) en
deze interventiemethode als diagnostisch instrument (Cyr et al., 2012)
verwachten wij geen zware belasting of risico voor de gezinnen.
Een uitgebreidere omschrijving en inschatting van de mogelijke belasting en het
risico is te vinden op pagina 9 van het onderzoeksprotocol.