Een mini EEG voor het detecteren van een delirium bij dementie

Een delier, ook wel bekend als een acute verwardheidtoestand, is erg moeilijk
te herkennen in personen met een cognitieve stoornis of dementie. Er is sprake
van direct en hevig lijden bij deze patiënten, het levert veel stress op bij
directe familieleden en zorgverleners. Het diagnosticeren van een delier bij
gezonde ouderen is moeilijk, maar het detecteren van een delirium
gesuperponeerd op een cognitieve stoornis of dementie een enorme uitdaging. Het
is bij deze populatie erg moeilijk om de kernsymptomen van een delier: de
veranderde toestand in aandacht en cognitie en de fluctuaties in de klinische
toestand, te onderscheiden van de bestaande cognitieve stoornissen of de
dementie. Vanuit klinisch oogpunt kunnen de subtiele veranderingen in de
oriëntatie, het geheugen, de uitvoerende functies, en gedrag eigenlijk niet
worden gedifferentieerd van de al bestaande cognitieve stoornissen met behulp
van de voorhanden zijnde diagnostische schalen. Dit kan leiden tot misdiagnoses
en verkeerd behandelen van deze patiënten. Voor een delier gesuperponeerd op
een dementie kan vooralsnog niet betrouwbaar worden vastgesteld.

Ter verbetering van de diagnostiek zijn onderzoekers gaan zoeken naar
mogelijkheden om objectieve informatie te verkrijgen met behulp van
elektro-encefalografie (EEG). Klassiek onderzoek uit de jaren '60 en '70 liet
al sterke effecten zien van het gebruik van EEG voor de differentiële
diagnostiek van een delier en dementie. Actueler onderzoek bij demente ouderen
bevestigt deze bevindingen met een aantoonbaar verschil in het EEG tussen
mensen met of zonder een delier bij dementie. Maar omdat een EEG registratie
normaal gesproken plaats moet vinden in een gespecialiseerd, neurofysiologisch
laboratorium, waarbij 25 elektroden nodig zijn en een meting van minimaal 20
minuten, is dit onmogelijk of in ieder geval erg gecompliceerd en lastig in
populatie met een delier gesuperponeerd op cognitieve stoornissen of dementie.
Recente studies door de groep van professor Slooter in postoperatieve
patienten, laat zien dat het mogelijk is om een delirium te detecteren met
behulp van slechts vier elektroden gedurende 10 minuten, aan het bed, en het
berekenen van de relatieve delta en theta EEG power. Een pilot studie in de
doelgroep van het huidig onderzoek (VUMC-METC 2015.408) laat zien dat het
aanbrengen en ophouden van het kleine EEG bandje niet meer gevoelens van
ongemak oplevert dan de afname of het gebruik van klinische observatieschalen.

In onze huidige studie wordt deze veelbelovende, innovatieve EEG monitor
geëvalueerd voor het op tijd en betrouwbaar detecteren van een delier bij
patienten met cognitieve stoornissen of dementie. Uiteindelijk zou dit moeten
leiden tot een verbetering in de diagnostiek van een delier in deze patiënten
groep daarmee het faciliteren van tijdige behandeling en het voorkomen van
cognitieve achteruitgang.

Het detecteren van een delirium gesuperponeerd op een cognitieve stoornis of
dementie is een enorme uitdaging. Het directe gevolg hiervan is het
misdiagnosticeren van deze patienten met een verkeerde behandeling tot gevolg.
In ons onderzoek gebruiken we een innovatieve mini EEG monitor aan het bed en
evalueren we of dit kan bijdragen aan het op tijd en betrouwbaar opmerken van
een delier bij patienten met een cognitieve stoornis of dementie. Een
verbetering in de diagnostiek van een delier bij deze patienten zal tijdige
behandeling faciliteren en cognitieve achtergang kunnen voorkomen.

Het gaat om een prospectieve cohort observatie studie.

Alle patienten en hun wettelijk vertegenwoordiger, die tot de doelgroep behoren
en voldoen aan de inclusie criteria, maar niet aan de exclusie critera, worden
over het onderzoek ingelicht door een lid van de onderzoeksgroep. De patienten
en hun wettelijk vertegenwoordiger willen gevraagd om een toestemmingsformulier
te ondertekenen. Na deze informed consent zal iedere patient een studie nummer
toegekend krijgen op chronologische volgorde van binnenkomst.

De eerste meting (T1=Take-off measurement) vindt zo snel mogelijk, en in ieder
geval 1 week na de opname plaats. Zowel een '5-minuten ogen open' en een
'5-minuten ogen dicht' meting zullen na elkaar worden verricht, terwijl
observatie plaats vindt met behulp van de Discomfort Scale-Dementia of the
Alzheimer Typer (DS-DAT). De eerste meting wordt gebruikt als baseline.
Tijdens een meting, die ongeveer een uur duurt, worden nog twee
observatieschalen afgenomen, namelijk de Confusion Assessment Method for the
Intensive Care Unit (CAM-ICU) en de Observational Scale of Level of Arousal
(OSLA). De gehele meting wordt opgenomen op video. De patienten worden
beoordeeld over de aanwezigheid van een delier met behulp van de DSM-V criteria
door een van de onderzoekers, geblindeerd voor de uitkomst van de EEG meting.
Uiteindelijk zal op basis van deze gegevens een conclusie worden getrokken 1)
delier, 2) mogelijk delier, 3) geen delier.
Om een volgorde-effect te voorkomen zullen de patienten at random eerst het
mini EEG ondergaan, waarna de observatieschalen worden afgenomen, en vice
versa.

Wanneer patienten gedurende hun onpame een delier ondergaan vinden er maximaal
nog 3 metingen plaats (T2,T3,T4= within-measurements) tenminste zeven dagen na
T1.
Alle deelnemende patienten ondergaan een laatste meting in de periode van 1
week voor ontslag (T5= End measurement). Ontslag vindt plaats wanneer er niet
langer sprake is van de aanwezigheid van een delier.

De onderzoekers die uiteindelijk de EEG registraties gaan analyseren worden
geblindeerd voor de classificatie gesteld door de delier experts, zie onder, en
de delier experts worden geblindeerd voor de resultaten van het mini EEG. Ook
worden alle behandaars rondom de patienten geblindeerd voor de resultaten van
het mini EEG.

Onze eerdere pilot-studie leerden ons dat een mini EEG bij patienten met een
delier zonder grote problemen kan worden afgenomen. Er worden slechts vier
electroden gebruikt en is ontwikkeld voor optimale inzet in een kliniek.

Maximaal zullen er vijf metingen met een de mini EEG monitor plaats gaan
vinden. Iedere EEG meting duurt maximaal 10 minuten. De patienten worden
gevraagd hun ogen gedurende 5 minuten te sluiten of open te houden. Er is geen
sprake van druk of forceren, maar een natuurlijk en neutrale situatie zal
worden gecreeerd. Daarna zal het hoofdbandje met de 4 electroden worden
verwijderd. De tijd die het afnemen van de observatieschalen in beslag neemt is
individueel afhankelijk, ook van de gevoelens van ongemak van de patienten.
Rust perioden worden geintroduceerd daar waar nodig. Een meting wordt gelijk
gestopt wanneer er signalen zijn van gevoelens van ernstig ongemak.
Er is een groep/ziekte gerelateerd voordeel te behalen, gezien de ontwikkeling
van een objectieve EEG monitor om een delier te detecteren bij cognitieve
stoornissen of een dementie, bij zal dragen aan verbetering van zowel de
diagnostiek als de behandeling, en daarmee ook de outcome na een delier.