Het effect van cognitieve revalidatietherapie en mindfulness based cognitieve therapie op het cognitief functioneren van patiënten met multipele sclerose.

Cognitieve klachten en beperkingen zijn een veelvoorkomend probleem bij mensen
met multipele sclerose (MS) en hebben een grote impact op kwaliteit van leven
en psychosociaal functioneren. Uit eerder onderzoek blijkt dat 30 tot 70
procent van de MS-patiënten te maken krijgt met cognitieve problematiek.
Cognitieve problematiek geobjectiveerd door neuropsychologisch onderzoek hangt
bij mensen met MS samen met pathologie in de grijze stof. Veranderingen in de
functionele connectiviteit (FC) tussen hersengebieden gemeten middels
beeldvorming met magnetische resonantie (MRI) en magnetoencephalografie (MEG)
kunnen ook ten grondslag liggen aan de cognitieve problemen in MS. Tot nu toe
is er geen eenduidig bewijs en beleid ten aanzien van welke interventie
effectief is voor mensen met MS en cognitieve klachten. Dit benadrukt het
belang om *evidence-based* behandelingsmogelijkheden te ontwikkelen en om meer
kennis te vergaren over de etiologie van cognitieve problemen bij patiënten met
MS.

Het doel van deze studie is om te onderzoeken of cognitieve revalidatietherapie
(CRT) en mindfulness based cognitieve therapie (MBCT) de cognitieve klachten
verbetert bij mensen met MS. Daarnaast zal middels MEG metingen en moderne
netwerktheorie meer kennis verzameld worden over de etiologie en mogelijke
verbeteringen van subjectieve en objectieve cognitieve klachten bij MS.

Het onderzoek betreft een dubbel centrum, onderzoeker-blind, gerandomiseerd en
gecontroleerd onderzoek (RCT) met parallelle groepen. Deelnemers worden
toegewezen aan een van de drie behandelarmen (CRT, MBCT, standaardzorg (ETAU)).
De CRT en MBCT bestaan uit een programma van 9 weken. Metingen vinden plaats
tijdens baseline, na afloop van de interventie en 6 maanden na afloop van de
interventie.

CRT bestaat uit een combinatie van cognitieve training, psycho-educatie, strategietraining en huiswerkopdrachten die gericht zijn op het toepassen van de geleerde strategieën in het dagelijks leven. CRT richt zich op de snelheid van het waarnemen en denken, mentale vermoeidheid, het geheugen en het executief functioneren. MBCT is een interventie waarin aspecten van mindfulness meditatie worden gecombineerd met aspecten van cognitieve gedragstherapie. MBCT is gericht op het meer bewust in het moment aanwezig zijn. ETAU bestaat uit een afspraak met een MS-verpleegkundige en is gericht op psycho-educatie.

De belasting bestaat uit de drie metingen, de bijeenkomsten van de interventies
en huiswerkopdrachten. De metingen bestaan voor alle deelnemers uit een
neuropsychologisch onderzoek (ongeveer 90 minuten) en MEG scans (ongeveer 45
minuten) in het VU medisch centrum. Daarnaast bestaan de metingen uit een
batterij van vragenlijsten die thuis kan worden ingevuld (ongeveer 60 tot 90
minuten). Deelnemers in de CRT groep krijgen negen groepsbijeenkomsten van 2,5
uur en deelnemers in de MBCT groep acht groepsbijeenkomsten van 2,5 uur en een
stiltedag. Voor zowel de CRT als de MBCT groep geldt dat de deelnemers
huiswerkopdrachten voor 6 dagen per week, 45 minuten per keer krijgen. De
deelnemer van de ETAU groep zullen één afspraak met een MS-verpleegkundige
krijgen. De afspraken van de interventies vinden plaats in een van de twee
deelnemende centra (VU medisch centrum of Klimmendaal Revalidatiespecialisten).
Er wordt verwacht dat de CRT en MBCT interventies een positief effect hebben op
subjectief cognitieve klachten, objectief cognitieve beperkingen en het
psychosociale functioneren.