EMDR bij zwangeren met PTSS na een vorige bevalling

Na de bevalling ontwikkelt circa 1-3% van de moeders een posttraumatische
stress-stoornis (PTSS). Wanneer er sprake is van vroeggeboorte door
pre-eclampsie of PPROM (voortijdig breken van de vliezen) is dit aantal zelfs
14%. Veel vrouwen met PTSS worden opnieuw zwanger, en de meesten van hen
ervaren ernstige angst rondom zwangerschap en bevalling. Angstsymptomen tijdens
de zwangerschap zijn gerelateerd aan negatieve obstetrische en neonatale
uitkomsten. Bij PTSS is er een verhoogd risico aangetoond op
buitenbaarmoederlijke zwangerschap, spontane abortus, hyperemesis gravidarum,
voortijdige weeën en excessieve foetale groei. De vermijdingssymptomen die
onderdeel zijn van een PTSS-diagnose kunnen zich manifesteren als het vermijden
van zorg of het eisen van een primaire sectio bij een volgende bevalling.
In de meeste (inter)nationale richtlijnen zijn EMDR en cognitieve
gedragstherapie de 2 aanbevolen behandelingen voor PTSS. De beste manier van
behandeling van PTSS na een partus is vooralsnog onvoldoende onderzocht. Uit
twee kleine, niet-gecontroleerde studies met respectievelijk 4 vrouwen (waarvan
1 zwangere) en 3 zwangeren lijkt EMDR een geschikte behandeling voor dit
indicatiegebied te zijn.

De centrale vraagstelling van deze studie is of EMDR een geschikte behandeling
is voor zwangeren met PTSS na een vorige bevalling. De daaruit volgende
hypothesen zijn dat er bij de twee nametingen ten opzichte van de voormeting 1)
binnen de behandelgroep voor PTSS een afname is van de ernst van PTSS-symptomen
en het percentage patiënten dat nog voldoet aan de PTSS-diagnose en 2) in de
behandelgroep ten opzichte van de care-as-usualgroep minder ernstie
PTSS-symptomen zijn en een lager percentage PTSS-diagnoses, minder sectio*s,
lagere zorgkosten, en een positievere subjectieve bevallingservaring. De
laatste hypothese is 3) dat het volgen van EMDR niet tot meer obstetrische
complicaties leidt, met name vroeggeboorte. Doordat de hypothesen antwoord
geven aangaande zowel effectiviteit als veiligheid kan daarmee onze centrale
vraagstelling worden beantwoord

Deze studie betreft een randomised controlled trial (RCT). Bij een
zwangerschapsduur van circa 8-20 weken vindt screening plaats onder alle
zwangeren die minimaal eenmaal eerder bevallen zijn na tenminste 16 weken
zwangerschap. Wanneer daarbij een verdenking ontstaat op PTSS (screening vindt
plaats met PCL-5) wordt de zwangere vrouw doorverwezen voor een klinisch
interview (CAPS en M.I.N.I plus). Indien vervolgens PTSS op basis van een
vorige partus wordt vastgesteld vindt er randomisatie plaats over 2 groepen:
- de behandelgroep. Aan deze vrouwen wordt tijdens de zwangerschap, kort na het
stellen van de diagnose, EMDR aangeboden (maximaal 3 sessies van 90 minuten)
naast de standaard zwangerschapsbegeleiding.
- de controlegroep. Deze vrouwen krijgen de standaard zwangerschapsbegeleiding.

In beide groepen zullen zich 25 deelnemers bevinden. Er vinden maximaal drie
behandelsessies in de behandelgroep plaats, waarna het post-treatment
antepartum meetmoment plaatsvindt (T1). Twee tot drie maanden postpartum vindt
het post-treatment postpartum meetmoment plaats (T2). De effectbeoordelaars van
T1 en T2 zijn geblindeerd voor de groepsindeling

Van de deelnemers wordt minimaal gevraagd vrijblijvend eenmalig een korte
vragenlijst op papier in te vullen tijdens hun bezoek aan de polikliniek. Voor
het grootste deel van de vrouwen (degenen die onder de afkapwaarde scoren)
blijft het hierbij. De vragenlijst betreft vragen over psychisch welbevinden.
De afname vindt plaats tijdens een eerste bezoek aan de polikliniek of een
verloskundigepraktijk, waarin in het kader van het behandelcontact al een
anamnese wordt afgenomen. Hierdoor sluit de vragenlijst aan bij het karakter
van het bezoek.
Wanneer er boven de cut-off waarde gescoord wordt op deze eerste vragenlijst
veranderd de belasting in 2 klinische interviews, met mogelijk randomisatie
naar of maximaal 3 EMDR sessies met een vragenlijst, of enkele een wekelijkse
vragenlijst. Na de bevalling zal dan nog een eenmalige schriftelijke
vragenlijst worden afgenomen.
Tussentijds de vragenlijst afbreken of besluiten deze niet in te leveren is
mogelijk. Gegevens worden gecodeerd. Er zijn uit onderzoek geen risico*s bekend
van EMDR behandeling tijdens de zwangerschap